Kolka u niemowlaka: przyczyny, objawy i sposoby na jej zapobieganie

fot. Adobe Stock

Ataki kolki pojawiają się w 3. tygodniu życia dziecka, a najbardziej uciążliwe są około 6. tygodnia po narodzinach i trwają codziennie przez ok. pół roku. Skąd się bierze kolka, jak uśmierzyć ból i przetrwać te trudne chwile?

Spis treści:

• Co to jest kolka
• Objawy kolki niemowlęcej
• Przyczyny kolki
• Dieta a kolka u niemowlaka
• Sposoby na kolkę
• Chwyt antykolkowy
• (Nie)skuteczne leki na kolkę i probiotyki

• Wpływ kolki na rozwój dziecka

Co to jest kolka

Zgodnie z najnowszymi badaniami, kolka niemowlęca to zespół reakcji dziecka niewiadomego pochodzenia, które występują po zaspokojeniu wszystkich potrzeb, łącznie z tuleniem i kołysaniem niemowlaka. Może być powiązana z rozwijaniem się systemu nerwowego i emocjonalnego dziecka, czyli jej źródła wcale nie trzeba wiązać z problemami jelitowymi, jak dotychczas uważano. 

Najczęściej kolka przejawia się poprzez nagły, przedłużający się i rozdzierający płacz dziecka, pojawiający się przy jakimkolwiek ruchu czy zmianie pozycji, codziennie lub kilka razy w tygodniu.

Najczęściej atak kolki występuje w okolicach godzin popołudniowych, a trwa do wieczora, do ok. 3 godzin, czyli pory kąpieli, która z reguły działa rozluźniająco i rozkurczowo. 

Objawy kolki niemowlęcej

Kolka u noworodka czy kolka u niemowlaka nie jest stanem chorobowym ani patologicznym. Jej ataki są bardzo trudne dla zaniepokojonych rodziców i malucha, którego spokój i zdrowie jest na pierwszym miejscu.

• podkurczanie nóżek,
• twardy, wzdęty brzuszek,
• zaczerwieniona buzia,
• rozdzierający płacz o nagłym charakterze.

Taki atak może zakończyć się gazami lub stolcem. Najczęściej snem z wycieńczenia. 

Ból brzucha i wzdęcia czasem świadczą także o innych kłopotach. To raczej nie kolka, jeśli:

• Ból pojawia się o różnych porach dnia. Maluch płacze np. rano albo w południe.
• Oprócz bólu występują inne niepokojące objawy. Może to być wysypka na klatce piersiowej, zmiany skórne na policzkach, gorączka, biegunka czy też wymioty.
• Dziecko ma wyraźne kłopoty z wypróżnianiem się. Być może przyczyną płaczu jest zaparcie. Powiedz o tym pediatrze.

Przyczyny kolki

Lekarze najczęściej rozkładają ręce: przyczyny kolki nie są ściśle sprecyzowane. Najczęściej podawanym źródłem bólu jest nieprawidłowa motoryka (perystaltyka) jelit oraz niedojrzałość jelit u małego dziecka.

Istnieją także przypuszczenia o wpływie napięcia emocjonalnego rodziców na niedojrzały układ nerwowy dziecka, a także teoria wskazująca na alergię i nietolerancję pokarmową białka mleka. Mówi się również o nieprawidłowych technikach karmienia i łykaniu powietrza przy ssaniu oraz o przekarmianiu dziecka.

Kolka występuje zarówno u tych dzieci, które piją pokarm mamy jak i u tych, które piją mleko modyfikowane. Pokutuje przeświadczenie, że mamy karmiące mogą pomóc swojemu maluszkowi w złagodzeniu objawów kolki poprzez zmianę diety, czyli zwracać uwagę, by w diecie nie przeważały surowe owoce i warzywa.

Sugeruje się, że kolka częściej pojawia się u dzieci pierworodnych i jest nerwowym odbiciem stresującego czasu ciąży, a zatem ma podłoże bardziej emocjonalne, niż fizyczne.

Nie istnieje związek pomiędzy rodzajem porodu, a występowaniem kolki u niemowlaków: niezależnie od tego, czy dziecko przychodzi na świat siłami natury, czy drogą cesarskiego cięcia, maluch może przechodzić przez dolegliwości bólowe do momentu rozszerzania diety lub nawet dłużej. 

Dieta a kolka u niemowlaka

Częstym zaleceniem jest zmiana mleka modyfikowanego (u dzieci karmionych butelką). Niekiedy w składach mlek modyfikowanych pojawia się np. olej palmowy lub cukry proste, które źle wpływają na trawienie i są po prostu zbędne.

Zastąpienie mieszanki modyfikowanej hydrolizatami mleka (u dzieci karmionych butelką) musi być uzasadnione alergią pokarmową. Sama kolka nie jest do tego wskazaniem. 

Herbatka koperkowa, czyli picie koperku nie jest zalecane przez pediatrów, tak samo jak samo dopajanie dzieci karmionych piersią. Jedynym słusznym pokarmem noworodka jest mleko, najlepiej matki.

Niemowlę, które ma już rozszerzaną dietę, ale jego podstawą wciąż jest mleko, może mieć proponowaną wodę. Herbatka koperkowa nie przynosi wymiernych rezultatów walce z nagromadzonymi gazami. 

Przejście karmiącej mamy na dietę eliminacyjną nie ma wpływu na kolkę. Warto za to, aby mama zrezygnowała z potraw wzdymających, mocnej kawy oraz ostrych przypraw.

Sposoby na kolkę u niemowlaka

• Podczas ataku bólu wielu dzieciom pomaga ciepła kąpiel lub termofor z pestkami wiśni, spokojne kołysanie (ale nie szarpanie czy zbyt mocne potrząsanie), a także noszenie w pozycji „brzuch do brzucha”. Częste przytulanie dziecka wpływa również na znaczne zmniejszenie częstości napadów.
• Aby kolka pojawiała się rzadziej, warto też uważnie przyjrzeć się sposobowi karmienia dziecka. Jeśli niemowlę jest karmione piersią, należy dbać, aby prawidłowo je przystawiać. Przystawione zbyt płytko, będzie podczas ssania połykało powietrze, co może wywołać kolkę. Warto zapatrzyć się w butelkę antykolkową.
• Jeżeli karmione jest butelką, trzeba pilnować, aby smoczek był zawsze wypełniony pokarmem i nie miał za dużego otworu. Po każdym karmieniu dziecko powinno w pozycji pionowej być potrzymane dość długo, dopóki nie odbije powietrza.
• Pomocne w zapobieganiu kolce będzie także masowanie brzuszka (w prawą stronę) i pleców. Warto też często kłaść dziecko na brzuszku, a gdy leży na plecach, wykonywać z nim „rowerek” nóżkami.
• Jednak wciąż najskuteczniejszą z metod okazuje się być spowijanie pociechy. Ciasne zawijanie niemowlęcia w rożek stwarza warunki podobne do tych, które maluszek zna z brzuszka mamy, sprawia, że dziecko czuje się pewniej i bezpieczniej, szybciej się uspokaja i łatwiej zasypia.

Chwyt antykolkowy

Ułóż dziecko na swoim przedramieniu, brzuszkiem do podłogi, tak, aby jego głowa spoczywała w zgięciu twojego łokcia, a ręce i nogi zwisały luźno. Drugą ręką delikatnie masuj plecy maleństwa. Możesz też podobnie ułożyć je na swoich kolanach. Noszenie maluszka w ten sposób w dużym stopniu uśmierza kolkowe bóle brzuszka.

Dziecko cierpiące na kolki może przyjmować (zgodnie z zaleceniami lekarza) probiotyki, jednak warto wiedzieć, jaki szczep probiotyczny będzie wskazany w przypadku kolki, a jaki w przypadku biegunki. 

• Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103),
• Lactobacillus plantarum 299V,
• Kombinacja VSL#3, czyli Vivomixx (Lactobacillus casei, Lactobacillus plantarum, Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus bulgaricus, Bifidobacterium longum, Bifidobacterium breve, Bifidobacterium infantis, Streptococcus thermophilus),
• Lactobacillus reuteri DSM 17938 (BioGaia)

Ten ostatni wykazuje się dużą skutecznością właśnie w przypadku łagodzenia kolki u niemowląt. Skracał czas płaczu wywołanego przez kolki o 50%, zmniejszał również częstość występowania zaparć (źródło: https://www.ncbi.nlm.nih.gov).Istnieją jednak doniesienia, które nie potwierdzają jakiejkolwiek skuteczności szczepu.

W przypadku dawkowania suplementów, leków oraz probiotyków konieczna jest cierpliwość, obserwacja dziecka i konsultacja z lekarzem pediatrą.

Wpływ kolki na rozwój dziecka

Nie ma żadnych badań, które wskazywałyby na negatywny wpływ na rozwój i zdrowie dziecka, które cierpi lub cierpiało na kolki. Nie da się jednak nie wspomnieć o psychologicznym i stresogennym aspekcie kolki u niemowlaka.

Przede wszystkim trzeba pamiętać, że kolka – choć bolesna i trudna do zwalczenia – nie jest niczym groźnym i wkrótce minie. Nadmierne emocje są niepożądane: jeśli dziecko wyczuwa zdenerwowanie rodziców, objawy kolki mogą się nasilać.

Biorąc pod uwagę wypowiedzi kobiet na forach i grupach, emocje towarzyszące bezsilnym mamom, których dzieci cierpią na kolki, powodowały wstrzymanie laktacji lub nawet depresję. 

Czytaj także:

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!