Spis treści:
- Koronawirus a zmęczenie – jak często występuje ten objaw?
- Koronawirus a przewlekłe zmęczenie
- Kiedy mija zmęczenie po zakażeniu koronawirusem?
- Koronawirus a zmęczenie – przyczyny
Koronawirus a zmęczenie – jak często występuje ten objaw?
Zakażenie koronawirusem, podobnie jak inne infekcje wirusowe i bakteryjne, może prowadzić do nieprzyjemnego silnego uczucia zmęczenia. Objawia się ono jako brak sił utrudniający funkcjonowanie i mniejsza tolerancja wysiłku. Towarzyszą mu czasami stan zamglenia umysłu, trudności z koncentracją i obniżenie nastroju.
Zmęczenie może występować zarówno przy łagodnej postaci COVID-19, jak i w ciężkich przypadkach. U wielu pacjentów pojawia się jako pierwszy objaw choroby. U niektórych – w trakcie infekcji, już po wystąpieniu innych symptomów.
Zmęczenie jako wczesny objaw koronawirusa zgłasza 72% zakażonych – wskazują dane aplikacji COVID Symptom Study (to największa aplikacja zbierająca informacje o objawach koronawirusa u osób z potwierdzonym zakażeniem, którą od strony naukowej nadzorują specjaliści z brytyjskiej uczelni King’s College London). Tylko 9% zgłoszonych w aplikacji osób nie odczuwało ani zmęczenia, ani bólu głowy w czasie zakażenia koronawirusem (były to dwa najczęściej zgłaszane wczesne objawy).
Jednocześnie sama utrata sił nie może wskazywać na COVID-19. Zwykle pojawiają się też inne symptomy. Główne objawy koronawirusa to:
- gorączka (czytaj też: koronawirus bez gorączki),
- kaszel,
- utrata smaku i/lub węchu (więcej: utrata smaku a koronawirus oraz brak węchu a koronawirus).
Zmęczenie jest objawem, który może pojawić się nie tylko w trakcie trwania infekcji, ale też utrzymywać się długo po wyleczeniu zakażenia koronawirusem (jest to tzw. zmęczenie pozakaźne lub poinfekcyjne). Przypomina zespół chronicznego zmęczenia.
Koronawirus a przewlekłe zmęczenie
W jednym z artykułów w naukowym piśmie „Nature” wskazano, że przewlekłe zmęczenie jest jednym z najważniejszych długotrwałych skutków zakażenia koronawirusem. Może dotyczyć nawet ponad połowy ozdrowieńców. Zauważa się w związku z tym bardzo niepokojące zjawisko.
Jednym z najbardziej podstępnych długoterminowych skutków COVID-19 jest jego najmniej poznany objaw: silne zmęczenie. W ciągu ostatnich dziewięciu miesięcy coraz większa liczba osób zgłaszała wyniszczenie i złe samopoczucie po zakażeniu wirusem. Grupy wsparcia na stronach takich jak Facebook mają tysiące członków, którzy nazywają siebie „długodystansowcami”. Trudno im wstać z łóżka lub pracować dłużej niż kilka minut lub godzin
– przeczytamy w artykule w „Nature”.
Jedno z badań z udziałem 143 osób z COVID-19, które przebywały w szpitalu w Rzymie, wskazało, że ponad połowa pacjentów po 2 miesiącach nadal odczuwała zmęczenie.
Długotrwałe zmęczenie poinfekcyjne zgłosiła również ponad połowa ze 128 ozdrowieńców, których oceniali lekarze z Dublina w Irlandii. Pacjenci skarżyli się na ciągłe uczucie wyczerpania mimo upływu 2,5 miesiąca od wyzdrowienia.
Według lekarzy chroniczne wyczerpanie może być bardziej uciążliwe dla osób, które ciężko przechodziły COVID-19 i były z tego powodu hospitalizowane.
Kiedy mija zmęczenie po zakażeniu koronawirusem
Nie istnieje jednoznaczna odpowiedź na pytanie, jak długo trwa zmęczenie poinfekcyjne w przypadku koronawirusa. Wiadomo, że u większości osób leczonych w domu symptomy choroby ustępują w ciągu 11 dni. Jednak niektóre dane wskazują, że ponad połowa ozdrowieńców zgłasza problem utrzymującego się zmęczenia po 2-3 miesiącach od infekcji. Nadal brakuje danych o długoterminowych skutkach zakażenia koronawirusem.
Dlaczego koronawirus powoduje zmęczenie?
Nie ma jasnej odpowiedzi na pytanie dotyczące przyczyn wystąpienia zmęczenia po zakażeniu koronawirusem. Naukowcy wskazują na różne zaburzenia produkcji związków związanych ze stanem zapalnym i odpowiedzią układu odpornościowego, zwłaszcza cytokin i limfocytów T. To może skutkować osłabieniem organizmu.
W 2017 roku w czasopiśmie „Current Rheumatology Reports” ukazało się badanie, którego celem było odnalezienie przyczyny syndromu chronicznego zmęczenia. Według autorów odpowiadają za niego prawdopodobnie utrzymujący się łagodny stan zapalny w organizmie i zahamowanie produkcji tzw. białek szoku cieplnego (są to białka ochronne, których wydzielanie w organizmie rośnie pod wpływem czynników stresowych, np. gorączki). Przyczyną może być przebyta infekcja.
Inne źródła mówią, że predyspozycja do przewlekłego zmęczenia ma podłoże genetyczne i u połowy osób może być dziedziczona (publikacja w „Psychosomatic Medicine”).
Eksperci z Dublina zauważyli pewien związek zmęczenia po infekcji spowodowanej koronawirusem z historią zaburzeń lękowych i depresji u kobiet. Jednak nie wskazali, aby to kobiety były bardziej narażone na chroniczną utratę sił po zakażeniu. I, jak podkreślili, to spostrzeżenie wymaga dalszych badań.
COVID-19 jest nową chorobą, dlatego nadal brakuje odpowiedzi na wiele pytań o przyczyny różnych związanych z koronawirusem skutków w organizmie. Lekarze apelują, aby nie bagatelizować objawu jakim jest przewlekłe zmęczenie.
Epidemia COVID-19 będzie znacznym ciągłym obciążeniem dla usług opieki zdrowotnej, a element chronicznego zmęczenia nie może pozostać nierozpoznany, ponieważ brakuje, jak ma to miejsce obecnie, zweryfikowanych i zaakceptowanych biomarkerów. Pacjenci z przewlekłym zmęczeniem będą prawdopodobnie częściej zgłaszać się do wszystkich form praktyki lekarskiej na całym świecie
– podkreśla zespół naukowy prof. Carmine’a Pariante’a z King’s College London.
Źródła: C. Pariante i inni, Covid-19 and chronic fatigue, British Medical Journal [online], doi.org/10.1136/bmj.m2922, [dostęp:] 29.10.2020,
D. Buchwald, R. Herrell, S. Ashton i inni, A Twin Study of Chronic Fatigue, Psychosomatic Medicine, doi.org/10.1097/00006842-200111000-00012, [dostęp:] 29.10.2020,
M. Marshall, The lasting misery of coronavirus long-haulers, Nature [online], https://doi.org/10.1038/d41586-020-02598-6, [dostęp:] 29.10.2020.
Więcej o objawach i leczeniu koronawirusa:
Koronawirus. Co robić, gdy doszło do zakażenia lub wystąpią objawy COVID-19
Koronawirus a grypa – jak odróżnić objawy?
Jak leczyć łagodne zakażenie koronawirusem w domu? Leki i naturalne sposoby na COVID-19
Ból gardła a koronawirus. Kiedy ten objaw oznacza COVID-19?
Katar a koronawirus – najważniejsze informacje
Koronawirus objawy skórne – wysypka, pokrzywka, palce covidowe
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
