Spis treści:
- Czym jest melatonina?
- Melatonina - działanie
- Melatonina - dawkowanie, cena
- Melatonina - skutki uboczne
- Melatonina - ciekawostki
Czym jest melatonina?
Melatonina to tzw. hormon snu, syntetyzowany głównie w szyszynce (części mózgu). Reguluje i kontroluje rytm okołodobowy organizmu (wpływa na pory snu i czuwania).
Melatonina w tabletkach zalecana jest przede wszystkim osobom, które zmieniły strefę czasową i cierpią na jet lag, osobom niewidomym, oraz tym, które pracują w trybie zmianowym (ich wewnętrzny zegar dobowy nie działa prawidłowo, stąd częsta u tych osób bezsenność).
Niektóre badania dowodzą, że melatonina potencjalnie może być również wykorzystana w leczeniu cukrzycy, chorób sercowo-naczyniowych oraz zespołu metabolicznego. A najnowsze badania sugerują, że korzyści z jej stosowania odnoszą chorzy na COVID-19 (melatonina a koronawirus).
Melatonina - działanie
Melatonina wytwarzana jest w organizmie zgodnie z biologicznym cyklem dobowym. W ciągu dnia, kiedy jest jasno, uwalniania jest jej niewielka ilość (ok. 20%). Gdy zapada zmrok, następuje intensywne wydzielanie melatoniny, która sprawia, że stajemy się senni. Jeśli cykl zostanie zaburzony, mogą pojawić się problemy ze snem w nocy (sprawdź: jak wybrać lek na bezsenność) oraz uczucie senności i dekoncentracji w ciągu dnia.
Jesienią i zimą melatonina sprawia, że jesteśmy senni po południu, a w nocy mamy kłopoty ze snem. Dzieje się tak, gdy dzień staje się coraz krótszy – ciemności zapadają wcześniej, a dodatkowo deszczowa pogoda sprawia, że czasem przez cały tydzień brakuje nam światła słonecznego.
To wszystko sprzyja wydzielaniu melatoniny, ale... za wcześnie. Organizm zaczyna ją produkować już po południu (to dlatego jesteśmy senni pod koniec dnia pracy), a najwyższe stężenie przypada na czas między północą a godziną 2. Potem jest jej coraz mniej, co sprzyja częstemu budzeniu się. W konsekwencji wstajemy zmęczeni i niewyspani.
Melatonina, oprócz wpływu na cykl dobowy organizmu, jest także substancją regulującą układ immunologiczny, ma działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające, dzięki czemu chroni komórki przed uszkodzeniem. W badaniach wykazuje się również jej właściwości przeciwnowotworowe i regulujące ciśnienie krwi.
Melatonina - dawkowanie, cena
Melatonina jest dobrze tolerowana przez organizm, nie uzależnia, więc można ją przyjmować przez dłuższy czas. Melatoninę można kupić bez recepty. Jest sprzedawana w tabletkach w dawkach: 1 mg, 3 mg i 5 mg.
Zgodnie ze wskazaniami lek z melatoniną stosuje się w następujących przypadkach:
- zaburzenia snu wynikające z zaburzeń rytmu snu i czuwania, np. przy pracy zmianowej,
- zaburzenia snu związane ze zmianą strefy czasowej,
- zaburzenia rytmu dobowego snu i czuwania u osób niewidomych.
Dawka powinna być dobrana indywidualnie po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. Tabletkę przyjmuję się raz w ciągu doby.
Dokładne dawkowanie zależy od przyczyny zaburzeń snu. Jeśli problemem jest zaburzenie rytmu dobowego przy pracy zmianowej, zaleca się przyjmowanie 1–5 mg melatoniny godzinę przed planowanym zaśnięciem. W przypadku zmiany strefy czasowej, 2–3 mg po zapadnięciu zmroku od pierwszego dnia podróży (leczenie należy kontynuować przez 2–3 dni po zakończeniu podróży). Dawkowanie melatoniny u osób niewidomych wynosi 0,5–5 mg przed snem (ok. godziny 21–22). W przypadku osób niewidomych lek stosuje się przez długi czas.
Warto pamiętać, że efektywność melatoniny rośnie stopniowo, dlatego niektóre osoby jej najwyższą skuteczność odczuwają dopiero po 2 tygodniach stosowania.
Cena melatoniny to ok. 25 zł za 30 tabletek 5 mg. Należy też dodać, że oprócz leków, dostępne są suplementy diety z melatoniną, które czasami zawierają dodatkowo inne substancje. Można kupić również spray z melatoniną.
Melatonina - skutki uboczne
Możliwe skutki uboczne stosowania melatoniny pojawiają się bardzo rzadko. Są to najczęściej:
- senność w ciągu dnia,
- bóle i zawroty głowy,
- przejściowe objawy depresyjne (sprawdź: Objawy depresji),
- niepokój,
- skurcze brzucha,
- drażliwość.
Melatoniny nie należy stosować po spożyciu alkoholu, w czasie ciąży i karmienia piersią.
Melatonina - ciekawostki
Ilość melatoniny zmniejsza się pod wpływem światła z ekranów
Światło emitowane z ekranów (telewizora, laptopa, smartfonu) sprawia, że naturalne wydzielanie tego hormonu zostaje zaburzone. Jeśli nie wyłączymy urządzeń co najmniej na godzinę przed położeniem się spać, nie zapewnimy sobie wystarczającej ilości melatoniny.
Bezsenność to tylko jeden z możliwych skutków takich działań. Podejrzewa się, że niedobór tego hormonu sprzyja rakowi piersi, miażdżycy, cukrzycy i innym chorobom cywilizacyjnym. Zatem chwile przed zaśnięciem spędzajmy raczej w pomieszczeniu z przyciemnionym światłem.
Melatonina sprawia, że dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi zasypiają szybciej
Takie choroby jak padaczka czy zaburzenia ze spektrum autyzmu, a także ADHD sprawiają, że dzieci nie mogą zasnąć wieczorem i śpią niespokojnie. Badania przeprowadzone przez naukowców z Anglii miały na celu sprawdzenie, czy zastosowanie melatoniny pomoże maluchom i ich rodzicom. Okazało się, że już po pierwszych tygodniach przyjmowania tego hormonu dzieci zasypiały szybciej (i to znacznie), ale jednocześnie nie zmniejszyła się liczba nocnych pobudek.
Z wiekiem ilość melatoniny w organizmie się zmniejsza
To właśnie dlatego tak wiele osób w podeszłym wieku cierpi na bezsenność. Próby leczenia tej przypadłości za pomocą melatoniny w tabletkach są dość skuteczne i, co ważne, nie jest to preparat, który uzależnia (jak wiele leków tzw. nasennych). Dlatego rekomendacje lekarzy i naukowców są jednoznaczne: jeżeli u chorego po 55. roku życia wskazana jest farmakoterapia lekiem nasennym, w pierwszej kolejności należy zalecić melatoninę.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 14.09.2017.
Więcej o zaburzeniach snu:
Narkolepsja - na czym polega i jak odbija się na zdrowiu?Dotyczy aż 13 milionów Polaków - jak poradzić sobie z chrapaniem?Kiedy bezsenność oznacza depresję?Podobno uspokaja i ułatwia zasypianie. Czyżby? Jaki wpływ na sen ma alkohol?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
