Zakrzepica – objawy, leczenie, czego nie robić

fot. Adobe Stock, Pixel-Shot

Spis treści:

1. Zakrzepica – co to jest?
2. Zakrzepica – objawy
3. Leczenie zakrzepicy
4. Kto jest najbardziej narażony na zakrzepicę?
5. Czego nie robić przy zakrzepicy
6. Zakrzepica - jak zmniejszyć ryzyko zachorowania?

Zakrzepica – co to jest?

Zakrzepica to choroba polegająca na powstawaniu skrzepów krwi w świetle naczyń krwionośnych, co prowadzi do ograniczenia naturalnego przepływu krwi. Może dotyczyć żył lub tętnic. Najczęściej jednak pod hasłem zakrzepica ukrywa się zakrzepica żył głębokich, zwana też chorobą zakrzepowo-zatorową. Jest to choroba podstępna i groźna, ponieważ może prowadzić do oderwania się skrzepu od ściany żyły i dostania się go do naczyń płucnych (zator płucny), a w rezultacie do nagłego zgonu. 

Zakrzepica żył głębokich powstaje, gdy w układzie żył głębokich (czyli pod powięzią głęboką) powstanie zakrzep. Najczęściej dotyczy to kończyn dolnych, rzadziej górnych. Zakrzepica żył głębokich może również objąć żyłę wątrobową lub wrotną. 

Choroba na ogół rozpoczyna się w żyłach mięśni łydek, często ustępuje samoistnie i nie prowadzi do powikłań. Z czasem może dojść jednak do rozwoju przewlekłej zakrzepicy i objęcia kolejnych żył: podkolanowej, udowych, biodrowych i żyły głównej dolnej. Ta postać zakrzepicy częściej daje objawy i jest związana z dużym ryzykiem powikłań, szczególnie zatorowością płucną. 

Wyróżnia się też inne postacie zakrzepicy, np.:

• zakrzepica żył powierzchownych – to ostra choroba żył (zapalenie żył), jest stosunkowo mniej groźna niż zakrzepica żył głębokich, najczęściej dotyczy żylaków (przeczytaj: zapalenie żylaków),
• zakrzepica ciążowa – specyficzny rodzaj zakrzepicy, który rozwija się w czasie ciąży pod wpływem zmian w układzie krzepnięcia, hormonalnym oraz zwolnienia przepływu krwi żylnej,
• zakrzepica tętnicza – wynika z nieprawidłowego krzepnięcia krwi w tętnicach; może rozwinąć się w sercu, mózgu lub kończynach, prowadzi do zawałów, udarów lub niedokrwienia kończyny,
• obrzęk bolesny – ostra postać zakrzepicy, objawiająca się bólem i bardzo dużym opuchnięciem nogi. O ciężkim i groźnym przebiegu zakrzepicy świadczy sinica nogi – noga staje się obrzęknięta, ciemnofioletowa. W takich przypadkach niejednokrotnie konieczna jest amputacja kończyny. 

Zakrzepica – objawy

Zakrzepica żył często przebiega bezobjawowo lub symptomy są niewielkie. Jednym z częstych początkowych sygnałów jest ból łydki nasilający się podczas chodzenia. U połowy pacjentów zakrzepica powoduje typowe, obejmujące najczęściej jedną nogę, objawy:

• obrzęk kostki, stopy czy łydki, a nawet całej nogi,
• ból nogi, który nasila się podczas chodzenia, ale mija przy unieruchomieniu,
• tkliwość i bolesność przy dotyku,
• zaczerwienienie skóry nogi lub jej podwyższona temperatura (druga – zdrowa noga – ma wtedy normalną temperaturę).

U pozostałych chorych zakrzepica przebiega bezobjawowo. Jednak chory może czuć wtedy spowodowane niedotlenieniem zmęczenie, ból w klatce piersiowej i duszności.

Opuchnięcie jednej nogi jest w 70% przypadków związane z zakrzepicą. Jeśli obrzęk obejmuje obie kończyny, wówczas należy podejrzewać inną przyczynę albo zakrzepica rozwinęła się w żyle głównej (w jamie brzusznej).

Zakrzepicy mogą towarzyszyć też stany podgorączkowe lub gorączka (wskutek stanu zapalnego wokół żyły). Tocząca się w żyle choroba powoduje jej stwardnienie, jest ono wyczuwalne pod palcami.

W spoczynku zakrzepica żył objawia się czasami bolesnością kończyny pod wpływem ucisku, a niekiedy bólem nawet przy nieruszaniu nogą. Pacjent może też obserwować poszerzenie żył powierzchniowych, które nie ustępuje po uniesieniu nogi. 

W przypadku wystąpienia przywołanych symptomów, należy zgłosić się do lekarza.

Leczenie zakrzepicy

Zakrzepica żył jest leczona zachowawczo, farmakologicznie, a czasami również operacyjnie. 

Leczenie zakrzepicy polega przede wszystkim na przyjmowaniu leków przeciwzakrzepowych (inaczej antykoagulantów, np. warfaryna, heparyna). Lekarz przepisuje również leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, a niekiedy antybiotyki. Leczenie zakrzepicy może trwać kilka miesięcy lub całe życie. 

Kto jest najbardziej narażony na zakrzepicę?

Ryzyko zakrzepicy żył głębokich wzrasta po 45. roku życia, ale choroba może zaatakować również osoby młodsze. Prawdopodobieństwo jej wystąpienia podnoszą:

• skłonności dziedziczne,
• stosowanie niektórych leków, np. antykoncepcji hormonalnej lub hormonalnej terapii zastępczej,
• otyłość i siedząca praca,
• zabiegi chirurgiczne, urazy (np. złamania) lub długie unieruchomienie z powodu choroby,
• trwająca ponad 4 godziny wyprawa samolotem, samochodem czy pociągiem (zakrzepica a lot samolotem),
• okres ciąży i połogu,
• niektóre choroby, np. nowotworowa lub trombofilia (skłonność do powstawania zakrzepów).

Czego nie robić przy zakrzepicy? 

Gdy lekarz diagnozuje zakrzepicę, należy zmienić swój styl życia. Przy zakrzepicy nie wolno:

• długo stać lub siedzieć w bezruchu,
• nosić obcisłych ubrań, utrudniających przepływ krwi w kończynach,
• palić papierosów,
• uprawiać sportów kontaktowych, ponieważ leki przeciwzakrzepowe zwiększają ryzyko krwotoków.

Zakrzepica - jak zmniejszyć ryzyko zachorowania?

Aby uniknąć zakrzepicy żył głębokich, warto zadbać o kilka czynników. Do zasad profilaktyki choroby należą:

• utrzymywanie prawidłowej wagi,
• regularna aktywność fizyczna (najlepiej 4–5 razy w tygodniu). Zalecane są przede wszystkim ćwiczenia angażujące do pracy mięśnie nóg, np.: marsze, jogging, jazda na rowerze,
• unikanie wielogodzinnego siedzenia – jeśli twoja praca tego wymaga, rób sobie co godzinę krótkie przerwy,
• sumienne stosowanie się do zaleceń lekarzy po operacji czy kontuzji – dotyczy zwłaszcza przyjmowania zastrzyków z przeciwzakrzepową heparyną (zobacz: jak prawidłowo wykonać zastrzyk z heparyny) oraz powrotu do aktywności, gdy tylko jest on możliwy,
• leczenie żylaków nóg – wprawdzie żylaki wynikają z problemów z żyłami powierzchniowymi (a nie głębokimi), jednak świadczą o zaburzeniach krążenia w kończynach dolnych.

Aby zapobiegać zakrzepicy żył, należy się nawadniać, przed dłuższą podróżą założyć luźne, nieuciskające ubranie, a w czasie siedzenia, często napinać mięśnie łydek, poruszać palcami i stopami, unikać spania w pozycji siedzącej. Podczas dłuższej podróży należy także zrezygnować z alkoholu i kofeiny, ponieważ działają moczopędnie. 

Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 11.08.2015.

Czytaj także:
Jakiej witaminy brakuje, gdy pękają żyły? 9 produktów na wzmocnienie żył
Pajączki - jak się ich pozbyć? Najskuteczniejsze sposoby na pękające naczynka
Miażdżyca - objawy, przyczyny, metody leczenia

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!