Spis treści:
- Czym jest hemoglobina glikowana?
- Hemoglobina glikowana – wskazania do badania
- Hemoglobina glikowana – normy
- Hemoglobina glikowana – cena
- Jak obniżyć hemoglobinę glikowaną?
- Hemoglobina glikowana w ciąży
Czym jest hemoglobina glikowana?
Hemoglobina glikowana (HbA1c) jest produktem łączenia glukozy z hemoglobiną A1, która stanowi prawie całą hemoglobinę w organizmie. Co to dokładnie oznacza? Trzeba wiedzieć, że glukoza w organizmie łączy się z białkami, w tym z hemoglobiną (białkiem obecnym w krwinkach czerwonych) poprzez reakcję glikacji – im wyższe stężenie glukozy we krwi tym reakcja wiązania jest bardziej nasilona. Proces trwa przez całe życie krwinki czerwonej (4 miesiące). Dzięki tej wiedzy, możemy ocenić poziom glukozy w organizmie w ciągu kilku miesięcy poprzedzających badanie, na podstawie prostego badania krwi.
Hemoglobina glikowana – wskazania do badania
Oznaczenie hemoglobiny glikowanej to badanie, które określa poziom cukru we krwi w ciągu kilku miesięcy. Wykonuje się je na podstawie pobranej krwi z żyły w zgięciu łokciowym. Badanie jest wskazane w celu:
- oceny efektów leczenia u chorych na cukrzycę,
- oceny postępu cukrzycy,
- wykrycia cukrzycy,
- wykrycia stanu przedcukrzycowego (wynik pozwala wykryć stan poprzedzający cukrzycę i po wdrożeniu leczenia zapobiec powikłaniom).
Badanie warto wykonać, jeśli pojawiają się objawy wskazujące na cukrzycę:
- częste oddawanie moczu,
- zwiększone pragnienie,
- zmęczenie, senność,
- napady głodu,
- zaburzenia widzenia.
Oznaczenie hemoglobiny glikowanej jest bardziej wiarygodne w wykrywaniu cukrzycy niż badanie glukozy na czczo, ponieważ nie zależy od właściwego przygotowania przed badaniem. Nie trzeba być na czczo, na wynik nie ma wpływu aktywność fizyczna przed badaniem czy spożycie cukru.
Lekarz, mając wynik hemoglobiny glikowanej, jest w stanie ocenić skuteczność zastosowanej terapii oraz stopień przestrzegania przez chorego zaleceń (np. dotyczących diety, aktywności itp.). Warto przy tym pamiętać, że odsetek hemoglobiny glikowanej odzwierciedla średnią glikemię, więc pełna interpretacja wyniku jest możliwa przy jednoczesnej ocenie codziennych pomiarów glikemii.
Hemoglobina glikowana – normy
Norma hemoglobiny glikowanej u osoby dorosłej wynosi 4–6%. Jednak należy pamiętać, że wartość 5,7–6,4% oznacza wyższe ryzyko rozwoju cukrzycy (stan przedcukrzycowy). Wynik powyżej 6,5% oznacza cukrzycę.
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca, aby dla diabetyków wynik ten mieścił się poniżej 7% – to świadczy o pożądanej kontroli choroby. Jeśli wartość HbA1c wynosi powyżej 7% należy zmodyfikować sposób leczenia. Każdy wzrost wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju retinopatii, nefropatii, neuropatii oraz chorób sercowo-naczyniowych.
Poziom hemoglobiny glikowanej zwiększa się wraz z wiekiem. Stąd u osób w podeszłym wieku optymalny wynik wynosi <8%. Podobnie u osób z wieloletnią cukrzycą.
Hemoglobina glikowana – cena
Koszt badania hemoglobiny glikowanej prywatnie wynosi ok. 30-45 zł. Badanie jest bezpłatne, jeśli otrzymano skierowanie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.
Jak obniżyć hemoglobinę glikowaną?
Aby obniżyć poziom hemoglobiny glikowanej:
- unikaj prostych cukrów w diecie i produktów o wysokim indeksie glikemicznym,
- uprawiaj regularnie aktywność fizyczną (pływanie, energiczny marsz, wchodzenie po schodach, jazda rowerem),
- jeśli masz nadwagę, powinieneś schudnąć i doprowadzić do właściwego BMI,
- przyjmuj leki zgodnie z zaleceniami lekarza,
- ogranicz stres (kortyzol, zwany hormonem stresu, powoduje nieefektywne działanie insuliny i wyższy poziom cukru we krwi).
Hemoglobina glikowana w ciąży
Według zaleceń PTD prawidłowy poziom hemoglobiny glikowanej w okresie planowania ciąży i w czasie ciąży powinien wynosić < 6,5%, a w II i III trymestrze < 6%. Warto pamiętać, że ciąża oraz czas po porodzie mogą wpływać na poziom HbA1c i dawać wynik fałszywy.
Cukrzyca jest jednym z głównych zagrożeń zdrowotnych w trakcie ciąży Nawet u 10% zdrowych kobiet w czasie ciąży rozpoznaje się cukrzycę ciężarnych. Jest to groźny stan, który może prowadzić do nadciśnienia, zakażeń dróg moczowych, poronienia i różnorodnych wad rozwojowych u dziecka.
Czytaj także:
Obalamy mity: 10 mitów o cukrzycy, które mogą zaszkodzić
Cukrzyca typu 1 (insulinozależna) - objawy, leczenie i powikłania
Przeziębienie wpływa na poziom cukru we krwi. O tym powinni pamiętać nie tylko diabetycy
Cukrzyca typu 2: jak rozpoznać i leczyć. Czy jesteś w grupie ryzyka?
Czy można pić mleko przy cukrzycy?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
