Hiperkalcemia to zwiększone stężenie wapnia w surowicy powyżej 2,75 mmol/l. Prawidłowy poziom wapnia zależy od szeregu czynników. Główną rolę odgrywają tu hormony – parathormon (PTH) produkowany przez przytarczyce i kalcytonina wydzielana przez komórki C tarczycy. Działają one przeciwstawnie na gospodarkę wapniową. Zmniejszenie stężenia wapnia w surowicy pobudza wydzielanie PTH, a on z kolei poprzez aktywną postać witaminy D3 pobudza wchłanianie wapnia w przewodu pokarmowego, uwalnianie jonów wapniowych z kości i zwiększa zwrotne wchłanianie w nerkach.
Spis treści:
Objawy hiperkalcemii
Łagodna hiperkalcemia może przebiegać bezobjawowo. W umiarkowanej i ciężkiej lub szybko narastającej występują objawy zespołu hiperkalcemicznego:
- zaburzenia czynności nerek (wielomocz, kamica nerek),
- zaburzenia przewodu pokarmowego (brak apetytu, nudności, wymioty, zaparcia, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zapalenie trzustki, kamica dróg żółciowych),
- zaburzenia sercowo-naczyniowe (nadciśnienie tętnicze, tachykardia, zaburzenia rytmu serca),
- objawy nerwowo-męśniowe (osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia orientacji, senność, śpiączka),
- ból głowy,
- depresja,
- odwodnienie.
Przyczyny hiperkalcemii
Przyczyny podwyższonego poziomu wapnia są różnorodne, zależne od upośledzonego wydalania tego jonu z organizmu, zwiększonego uwalniania z kośćca. Ok. 90% przypadków hiperkalcemii wynika z nadczynności przytarczyc i nowotworów. Przyczyny hiperkalcemii można podzielić na przebiegające z podwyższonym poziomem PTH, obniżonym lub prawidłowym.
Hiperkalcemia PTH-zależna (podwyższony poziom wapnia i PTH) najczęściej wynika z pierwotnej nadczynności przytarczyc, kiedy gruczoł wydzielania wewnętrznego produkuje hormon w nadmiarze w sposób niekontrolowany.
Hiperkalcemia z małym stężeniem PTH występuje w przebiegu nowotworów doprowadzających do resorpcji kości (np. rak piersi, rak płuca, chłoniaki, białaczki, rak nerki, szpiczak plazmocytowy), w zatruciu witaminą D, a także w długotrwałym unieruchomieniu, kiedy dochodzi do aktywacji wapnia z kości.
Hiperkalcemia z prawidłowym stężeniem PTH jest bardzo rzadka i wynika z wrodzonych defektów receptora PTH (np. mutacja genu w zespole Jansena).
Rozpoznanie hiperkalcemii
Rozpoznanie stawia się w oparciu o oznaczenie stężenia wapnia w surowicy. Jeżeli wynik przekracza 2,75 mmol/l (> 11 mg/dl), wówczas stwierdza się hiperkalcemię.
U wszystkich chorych należy także oznaczyć stężenie kreatyniny, chlorków, fosforanów, magnezu, potasu, PTH, TSH oraz wykonać gazometrię krwi. Pozwoli to ustalić przyczynę hiperkalcemii.
W ramach poszukiwania źródeł hiperkalcemii wykonuje się także badanie węzłów chłonnych, brzucha i sutków, badanie OB i badanie moczu.
Jak leczyć hiperkalcemię?
W postępowaniu terapeutycznym należy przede wszystkim leczyć chorobę podstawową. Ciężka hiperkalcemia wymaga hospitalizacji na oddziale intensywnej terapii. Starsi pacjenci ze stężeniem wapnia powyżej 3 mmol/l powinni być jak najszybciej skierowani do szpitala.
Leczenie hiperkalcemii polega na zmniejszaniu ilości wapnia w surowicy poprzez zwiększone wydalanie przez nerki – obfite nawadnianie roztworem soli fizjologicznej, podawanie furosemidu. Lekarz może zastosować także kalcytoninę i bisfosfoniany w celu zmniejszenia uwalniania wapnia z kości, hydrokortyzon w celu obniżenia wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego. Niekiedy konieczna może być dializa.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 23.09.2016.
Więcej na temat wapnia:
Rola wapnia w organizmie człowieka
Wapń a leki
Wapń dla dzieci - zapotrzebowanie i produkty bogate w wapń
Wapń i witamina D dla mocnych kości
Wapno na alergię. Czy wapń faktycznie działa na objawy uczulenia?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
