Spis treści:
- Wskazania do płukania zatok
- Płukanie zatok – przeciwwskazania i zagrożenia
- Jak płukać zatoki? (instrukcja)
- Czego używać do płukania zatok
Wskazania do płukania zatok
Płukanie zatok jest metodą stosowaną do udrażniania zatkanego nosa i zatok poprzez rozrzedzanie i usuwanie zalegającej wydzieliny. Nawilża śluzówkę nosa i poprawia jej funkcjonowanie oraz eliminuje czynniki odpowiedzialne za infekcje i stany zapalne, jak alergeny, drobnoustroje i mediatory zapalne (prostaglandyny, leukotrieny).
Wykonywanie płukania zatok zaleca się w przypadku:
- alergicznego nieżytu nosa,
- przeziębienia i kataru,
- zapalenia zatok,
- innych stanów zapalnych nosa i zatok,
- przed i po zabiegach chirurgicznych nosa i zatok,
- utrzymania prawidłowej higieny nosa i zatok.
Sprawdź też inne domowe sposoby na zatoki.
Płukanie zatok – przeciwwskazania i zagrożenia
Płukanie zatok może być stosowane u dzieci (od 4. roku życia) i dorosłych, w tym kobiety w ciąży i karmiące piersią. Przy prawidłowym użytkowaniu jest metodą bezpieczną i skuteczną, jednak nie zawsze może być stosowane.
Płukania zatok nie powinno się wykonywać w przypadku:
- całkowicie zatkanego nosa,
- krwawień z nosa,
- niezagojonych ran w nosie,
- problemów z uszami (np. zapalenie ucha, przebyty zabieg w obrębie ucha),
- zawrotów głowy oraz problemów z utrzymaniem równowagi,
- nadwrażliwości na składnik do płukania zatok.
W niektórych sytuacjach wcześniej należy skonsultować się z lekarzem. Dotyczy to płukania nosa po operacjach laryngologicznych oraz w przypadku chorób przebiegających ze zwężeniem dróg oddechowych, jak astma lub zapalnie oskrzeli.
Nieprawidłowe płukanie nosa może prowadzić do infekcji, nadkażeń, zapalenia nosa, zatok, a także ucha. Zbyt częsta irygacja także wiąże się z możliwymi działaniami niepożądanymi – np. wysychaniem śluzówki nosa, krwawieniem z nosa oraz uczuciem pieczenia.
Aby uniknąć komplikacji, w trakcie wykonywania zabiegu płukania nosa, bardzo ważne jest aby robić to zgodnie z instrukcją oraz preparatami przeznaczonymi do płukania zatok. Urządzenie do irygacji trzeba również odpowiednio czyścić, aby zapobiec dostaniu się do nosa niepożądanych gości. Najlepiej po każdym użyciu wypłukać wodą destylowaną lub przegotowaną.
Do płukania zatok używa się wody przegotowanej, nie za zimnej, ani zbyt gorącej. Nie powinno się stosować wody z kranu, ponieważ stwarza to zagrożenie dostania się do nosa drobnoustrojów.
Jak płukać zatoki?
Do płukania zatok najlepiej wykorzystać gotowe zestawy dostępne w aptece.
Teoretycznie do irygacji służą również spraye do nosa na bazie wody morskiej, jednak badania wykazują, że skuteczniejsze w pozbywaniu się wydzieliny i zanieczyszczeń jest przepłukiwanie nosa dużą objętością płynu, niż wpuszczanie mniejszej ilości płynu pod wysokim ciśnieniem.
Gotowe zestawy do płukania zatok zawierają na ogół butelkę oraz saszetki z preparatem do irygacji. Dostępne są też zestawy ze specjalnym naczyniem w kształcie dzbanka lub konewki.
Płukanie zatok jest zabiegiem bezbolesnym. W trakcie może być jednak odczuwane pieczenie lub dyskomfort.
Wykonuj płukanie zatok zgodnie z instrukcją:
- Przygotuj płyn do irygacji zgodnie z informacjami w ulotce.
- Stań nad umywalką w pozycji lekko pochylonej.
- Podczas irygacji miej otwarte usta (dzięki temu podniebienie miękkie zamknie dostęp do gardła).
- Oddychaj ustami.
- Wprowadź powoli płyn z butelki do nosa i ruchami głowy reguluj jego przepływ z jednego otworu nosowego do drugiego. Płyn powinien wydostawać się drugim otworem.
- Powtarzaj płukanie do czasu wykorzystania zalecanej objętości płynu.
- Pozostały płyn wylej.
- Wydmuchaj delikatnie nos.
- Umyj zestaw do irygacji zgodnie z zaleceniem producenta.
Płukanie zatok w ramach leczenia stosuje się przeważnie 1-3 razy dziennie. W celu zapobiegania chorobom: 2-3 razy w tygodniu (czasami producenci polecają codzienną pielęgnację).
Czego używać do płukania zatok
Zestawy do płukania zatok mogą zawierać różne substancje przeznaczone do irygacji. Należy unikać niesprawdzonych mieszanek wykonywanych samodzielnie według wskazówek z internetu. Ogólnie rzecz biorąc, do płukania zatok wykorzystuje się:
- chlorek sodu (do przyrządzenia roztworu),
- roztwór soli fizjologicznej,
- sól kuchenną z wodą,
- wodę destylowaną lub przegotowaną.
Niektóre preparaty do irygacji zatok zawierają, oprócz chlorku sodu, inne sole mineralne, np. chlorek potasu czy chlorek magnezu. Mają one dodatkowe właściwości. Magnez wspomaga naprawę komórek i zmniejsza stan zapalny. Potas działa przeciwzapalnie.
Warto dodać, że stosuje się także podział płynów do irygacji na roztwory izotoniczne lub hipertoniczne. Mają one nieco inne zastosowanie:
- roztwór izotoniczny – ma fizjologiczne właściwości, jest więc lepszy do pielęgnacji nosa i zatok na co dzień, może być stosowany do wypłukiwania alergenów i nawilżenia śluzówki, ale też w trakcie przeziębienia i kataru,
- roztwór hipertoniczny – ma większe stężenie substancji czynnej, dlatego posiada dodatkowe właściwości zmniejszające obrzęk śluzówki, przeznaczony jest do stosowania w trakcie nieżytu nosa (infekcyjnego lub alergicznego) oraz zapalenia zatok, gdy występuje obrzęk.
Czytaj też: Płukanie zatok wodą utlenioną
Źródła:
N. Principi, S. Esposito, Nasal Irrigation: An Imprecisely Defined Medical Procedure, International Journal of Environmental Research and Public Health, www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5451967, [dostęp:] 11.02.2021.
Więcej na podobny temat:
Ból zatok – skąd się bierze?
Jak szybko i skutecznie oczyścić zatoki? [Porady]
Czy zapalenie zatok czołowych jest niebezpieczne?
ZAPALENIE ZATOK szczękowych, czołowych, sitowych, klinowej, przewlekłe zapalenie zatok
Przewlekłe zapalenie zatok – objawy, powikłania i leczenie
Katar sienny - ile trwa i jak go pokonać?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
