Szczepionka MMR zawiera żywe osłabione szczepy wirusów, które po wstrzyknięciu powodują wytworzenie długotrwałej odporności organizmu na wywołujące je choroby. W Polsce dostępne są dwa preparaty przeciwko odrze, śwince i różyczce: M-M-RVAXPRO oraz Priorix.
Spis treści:
- MMR – czym są odra, świnka i różyczka?
- Szczepionka MMR – kiedy szczepić?
- Powikłania po szczepionce MMR
- Skład szczepionki MMR
- Przeciwwskazania do podania szczepionki MMR
- Szczepionka MMR a autyzm
MMR – czym są odra, świnka i różyczka?
Szczepionka MMR jest podawana w celu zapewnienia długotrwałej odporności organizmu na odrę, świnkę i różyczkę.
Odra jest ostrą zakaźną chorobą układu oddechowego wywołaną wirusem MV z charakterystyczną wysypką. Może powodować zapalenia ucha, zapalenie opon mózgowych. Jest najbardziej niebezpieczna dla dzieci do 5. roku życia.
Świnka to ogólnoustrojowe zakażenie wirusem świnki, któremu towarzyszy najczęściej zajęcie ślinianek, ale też trzustki, opon mózgowo-rdzeniowych, piersi, jajników i serca. Świnka może prowadzić do utraty słuchu (zazwyczaj uleczalnej). Przed wprowadzeniem obowiązkowych szczepień, choroba byłą głównym powodem zachorowań dzieci na wirusowe zapalenie opon mózgowych.
Różyczka to łagodna choroba wysypkowa. Jednak największe zagrożenie stanowi u ciężarnych. W pierwszych kilkunastu tygodniach ciąży ryzyko zakażenia płodu wynosi 85-100%. Dzieci z zespołem różyczki wrodzonej są narażone na groźne powikłania: wady słuchu, wady wzroku, choroby układu krążenia, upośledzenie, deformacje kości, małopłytkowość i inne.
Szczepionka MMR – kiedy szczepić?
Zgodnie z kalendarzem szczepień obowiązkowych szczepionkę MMR powinno przyjąć każde dziecko w dwóch dawkach. Pierwszą dawkę podaje się w 13.-15. miesiącu życia, a kolejną uzupełniającą w 6. roku życia.
Szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce jest również zalecana (jest wtedy odpłatna):
- wszystkim osobom, które nie były szczepione przeciw odrze, śwince i różyczce,
- młodym kobietom, zwłaszcza pracującym w środowiskach dziecięcych (przedszkola, szkoły, szpitale, przychodnie) i młodym mężczyznom dla zapobiegania różyczce wrodzonej.
Szczepienie powinny rozważyć młode kobiety, które planują potomstwo, a nie wiedzą, czy chorowały lub były szczepione na różyczkę. Szczepienia przeciwko różyczce w Polsce realizowane są od 1989 roku. Eksperci Narodowego Instytutu Zdrowia PZH zalecają, by kobiety przed zajściem w ciążę, w razie wątpliwości, sprawdziły, czy są odporne. Należy w tym celu w punkcie pobrań krwi wykonać badanie poziomu przeciwciał przeciw różyczce. Wynik powyżej 10-15 IU/ml uznawany jest za poziom ochronny. Jeśli nie ma wystarczającej odporności, kobieta powinna się zaszczepić.
Ciąża jest przeciwwskazaniem do szczepienia MMR. Z zajściem w ciążę należy się wstrzymać także przez miesiąc po przyjęciu szczepionki.
Powikłania po szczepionce MMR
Podanie szczepionki, tak jak każdego leku, może wiązać się z określonymi działaniami niepożądanymi. W przypadku szczepionek określa się je mianem niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP).
Do bardzo częstych objawów niepożądanych po szczepionce MMR należą:
- gorączka lub stan podgorączkowy,
- miejscowa reakcja w miejscu wkłucia (zaczerwienienie, obrzęk, ból).
Powyższe reakcje są krótkotrwałe i ustępują zazwyczaj w ciągu 1-2 dni.
Inne możliwe niepożądane odczyny poszczepienne po podaniu szczepionki MMR to:
- wysypka,
- zakażenie górnych dróg oddechowych,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- drażliwość i płaczliwość,
- biegunka lub wymioty,
- drgawki gorączkowe,
- reakcje alergiczne (w tym wstrząs anafilaktyczny),
- zapalenie mózgu,
- ból stawów,
- zapalenie stawów.
Każda szczepionka może wywołać silną reakcję alergiczną, dlatego w punkcie szczepień powinien być dostępny zestaw przeciwwstrząsowy, który należy zastosować w przypadku wystąpienia anafilaksji.
Skład szczepionki MMR
Szczepionka MMR zawiera przede wszystkim żywe, osłabione wirusy odry, świnki i różyczki. Ponadto w ich składzie w zależności od produktu można znaleźć tzw. substancje pomocnicze:
- sorbitol,
- mannitol,
- laktozę,
- neomycynę,
- fosforan sodu,
- fosforan potasu,
- sacharozę,
- żelatynę hydrolizowaną,
- podłoże 199 z solami Hanks’a,
- podłoże Eagle’a (MEM),
- L-glutaminian sodu,
- czerwień fenolową,
- wodorowęglan sodu,
- kwas solny (do ustalenia pH),
- wodorotlenek sodu (do ustalenia pH),
- wodę.
Należy dodać, że spośród dwóch szczepionek MMR dostępnych na polskim rynku, Priorix zawiera mniej substancji pomocniczych niż M-M-RVAXPRO.
Żadna ze szczepionek MMR nie zawiera rtęci ani aluminium.
Przeciwwskazania do podania szczepionki MMR
Przeciwwskazania do przyjmowania szczepionki na odrę to:
- nadwrażliwość na którąkolwiek szczepionkę przeciw odrze, śwince lub różyczce, lub na składnik szczepionki, w tym na neomycynę,
- ciąża,
- gorączka powyżej 38,5°C (należy przesunąć szczepienie),
- czynna, nieleczona gruźlica,
- białaczka, dyskrazja, każdy rodzaj chłoniaka lub inne nowotwory złośliwe układu krwiotwórczego i chłonnego,
- aktualne leczenie immunosupresyjne (w tym stosowanie dużych dawek kortykosteroidów),
- niedobór odporności.
Szczepionka MMR a autyzm
Kontrowersje dotyczące szczepionki MMR oraz jej rzekomego związku z rozwojem autyzmu sięgają końca lat 90. XX wieku. Wówczas ukazała się praca w naukowym piśmie „Lancet”, w której autor dowodził związku szczepień z rozwojem autyzmu dzieci. W kolejnych latach teza ta została wielokrotnie obalona, a znacznie obszerniejsze i dokładniejsze badania nie wykazały żadnego związku.
Jedną z ważniejszych prac jest obszerne badanie opublikowane w „Journal of the American Medical Association” (JAMA) z udziałem prawie 96 tys. dzieci.
Wyniki opublikowanego badania jednoznacznie zaprzeczają twierdzeniu, że istnieje związek pomiędzy podaniem szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce, a występowaniem objawów ze spektrum autyzmu, nawet wśród dzieci należących do grupy zwiększonego ryzyka ASD
– odnoszą się do publikacji w JAMA eksperci z Narodowego Instytutu Zdrowia – PZH.
Innym, oprócz badania z „Lancet”, argumentem przeciwko szczepionce MMR jest częstsze rozpoznawanie zaburzeń ze spektrum autyzmu zbiegające się w czasie z wprowadzeniem obowiązkowych szczepień przeciwko odrze, śwince i różyczce.
Jednocześnie wczesne objawy autyzmu pojawiają się u dzieci w czasie zbliżonym do podania pierwszej dawki szczepionki.
Lekarze jednak wskazują, że jest to wyłącznie zbieg okoliczności. A zaburzenia autystyczne są w ostatnich latach skuteczniej rozpoznawane z racji dokładniejszych narzędzi diagnostycznych oraz większej wiedzy lekarzy na temat tej choroby.
Mimo wysiłków specjalistów, w niektórych środowiskach nadal pokutuje przekonanie, że szczepionka MMR powoduje autyzm. Te informacje są rozpowszechniane w internecie. To z kolei powoduje niechęć wielu rodziców do profilaktyki.
Źródła:
Szczepionka MMR ulotka, Charakterystyka produktu leczniczego M-M-RVAXPRO i Priorix,
Szczepienia Info, serwis Narodowego Instytutu Zdrowia – Państwowego Zakładu Higieny,
Program Szczepień Ochronnych na 2021 r, dziennikmz.mz.gov.pl/DUM_MZ/2020/90/akt.pdf.
Więcej na temat szczepień:
Szczepionka przeciw meningokokom: kiedy szczepić, jaka cena?
Rotawirusy. Szczepienie obowiązkowe od 2021 roku
Szczepienie na ospę. Co zawiera szczepionka, ile kosztuje, kiedy jest obowiązkowa?
Szczepionka przeciw kleszczom - czy można zaszczepić się na boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu?
Szczepionka 6w1: skutki uboczne, przeciwwskazania, cena i opinie
Szczepionka 5w1 - choroby, skutki uboczne, cena i przeciwwskazania
DTP szczepionka: przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi
Szczepionka na koronawirusa. Korzyści, skutki uboczne, kto i kiedy otrzyma szczepienie przeciwko COVID-19?
Szczepienie przeciw grypie – nowe szczepionki, cena, kiedy się zaszczepić?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
