Spis treści:
- Czym jest chrypka? Objaw wielu dolegliwości
- Przyczyny chrypki
- Domowe sposoby na chrypkę przy infekcji
- Jak pozbyć się chrypki przy przeziębieniu za pomocą ziół?
- Diagnostyka i leczenie chrypy
Czym jest chrypka? Objaw wielu dolegliwości
Chrypka jest to zmiana barwy głosu z charakterystycznym jego zmatowieniem albo szorstką barwą (ochrypły głos). Chrypa powstaje w wyniku zaburzenia drgań fałd głosowych (tzw. strun głosowych) z powodu ich podrażnienia, uszkodzenia, lub uszkodzenia mięśni krtani albo unerwienia tego obszaru. Dolegliwość ta jest często bagatelizowana, a jednak może być objawem poważnych chorób.
Chrypka zazwyczaj jest objawem infekcji dróg oddechowych, w tym zwłaszcza zapalenia krtani. Może też pojawić się z powodu nadmiernego używania głosu, np. u nauczycieli, piosenkarzy. Najczęściej dokucza w sezonie jesienno-zimowym. Większe ryzyko jej wystąpienia dotyczy osób palących. Przy infekcji na ogół pojawiają się inne objawy oprócz chrypy: kaszel, ból gardła, katar, osłabienie, gorączka.
Przyczyny chrypki
Przyczyną chrypki są schorzenia w obrębie krtani lub stany, w których dochodzi do uszkodzenia nerwu krtaniowego albo osłabienia mięśni. Zdarza się, że chrypa ma charakter czynnościowy i nie można ustalić jej przyczyny.
Możliwe przyczyny chrypki to:
- przeziębienie,
- ostre zapalenie krtani,
- przewlekłe zapalenie krtani,
- nadmierny wysiłek głosowy (nadwyrężenie strun głosowych),
- nadużywanie alkoholu,
- palenie papierosów lub narażenie na dym lub kurz,
- alergia,
- polipy i guzki krtani,
- przyjmowanie niektórych leków, np. glikokortykosteroidów wziewnych,
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- niedoczynność tarczycy,
- tętniak aorty,
- rak krtani,
- nowotwór płuc.
Przewlekła chrypka – przyczyny
Krótkotrwała jest zazwyczaj niegroźna, przewlekła chrypa – trwająca dłużej niż 2 tygodnie – powinna skłonić do wizyty u lekarza. Ciągła chrypka może świadczyć o poważniejszych chorobach: refluksie żołądkowo-przełykowym, niedoczynności tarczycy, reumatoidalnym zapaleniu stawów, raku gardła czy też raku krtani. Należy skonsultować się z lekarzem, jeśli chrypie towarzyszą niepokojące objawy: przedłużające się osłabienie, bóle stawowe, krwioplucie, problemy z przełykaniem, ból w klatce piersiowej, duszność, świszczący oddech, niezamierzona utrata wagi.
Podrażnienie strun głosowych a chrypa
Struny głosowe, czyli prawidłowo: fałdy głosowe, to znajdujące się w krtani pokryte błoną śluzową struktury zbudowane z więzadeł głosowych, mięśni, naczyń krwionośnych i nerwów. Odgrywają kluczową rolę w wydawaniu dźwięków. Wysuszone, obrzęknięte lub podrażnione struny głosowe nie działają prawidłowo i sprzyjają powstaniu chrypki. Podrażnienie fałd głosowych może wynikać z różnych przyczyn, np. działania wirusów, bakterii, czynników drażniących, jak dym czy kurz, alkoholu czy też nadwyrężania głosu.
Domowe sposoby na chrypkę przy infekcji
Domowe sposoby na chrypkę to przede wszystkim stosowanie środków, które nawilżają i powlekają drogi oddechowe. Dobrze, gdy działają przeciwzapalnie. Domowe sposoby to też oszczędzanie głosu, unikanie podrażniania krtani przez dym, kurz, alkohol oraz dbanie o właściwe nawodnienie organizmu i nawilżenie powietrza. Pamiętaj, że leczenie chrypki wymaga czasu. Objawy mogą utrzymywać się do 2 tygodni.
Inhalacje
Inhalacje to popularny domowy sposób na chrypkę. Można robić tradycyjne inhalacje (parowe) samą parą wodną, wodą z solą fizjologiczną albo z dodatkiem olejków eterycznych lub ziół. Polecane olejki to: olejek sosnowy, z drzewa herbacianego, eukaliptusowy, bergamotowy. Do inhalacji stosuj zioła takie jak szałwia, rumianek lub tymianek. Więcej porad znajdziesz tutaj: inhalacje na kaszel.
Płukanki na chrypkę
Płukanie gardła to niezawodny domowy sposób na infekcje dróg oddechowych. Ziołowe płukanki mają działanie przeciwbakteryjne i przeciwbólowe, dodatkowo redukują obrzęk gardła i śluzówki. Do płukania zastosuj rumianek, szałwię, tymianek albo prawoślaz. Zalej zioła wrzątkiem i zaparzaj 10-15 minut pod przykryciem. Letnią płukanką płucz gardło 2-3 razy dziennie. Możesz też przygotować płukankę z solą – rozpuść w szklance ciepłej wody łyżeczkę soli.
Kleik z siemienia lnianego
By złagodzić chrypkę, 3 łyżki stołowe siemienia lnianego zalej 2 szklankami zimnej wody i pozostaw na noc. Rano przecedzić kleik z siemienia lnianego i pij 4 razy dziennie po pół szklanki.
Napary z szałwii
Aby zmniejszyć chrypę, 2-3 razy dziennie wypijaj napar z szałwii. W tym celu zalej łyżkę suszonych ziół lub jedną torebkę ekspresową szklanką wrzącej wody i zaparzaj pod przykryciem 5-10 minut. Po tym czasie przecedź napar i pij ciepły, ale nie gorący. Szałwia lekarska ma działanie przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe, przyspiesza gojenie.
Przeczytaj też: Babcine sposoby na zapalenie krtani
Nawilżanie powietrza
Suche powietrze wysusza śluzówkę dróg oddechowych, przez co nie spełnia ona prawidłowo swoich zadań takich jak oczyszczanie i wspieranie miejscowej odporności. Nie tylko stosowanie nawilżacza powietrza nawilża błony śluzowe dróg oddechowych, ale też regularne picie dużej ilości płynów.
Oszczędzaj głos
Podstawowym zaleceniem przy chrypce jest oszczędzanie głosu. Ogranicz mówienie do niezbędnego minimum, aby dać szansę zregenerowania się nadwyrężonym i podrażnionym tkankom. Mówienie powoduje wysuszanie błony śluzowej dróg oddechowych, dlatego potęguje dolegliwości.
Zrezygnuj z palenia papierosów i unikaj czynników drażniących
Aby pozbyć się chrypki, zrezygnuj z palenia papierosów i unikaj przebywania w miejscach zadymionych i zakurzonych. Ciągłe narażenie błony śluzowej dróg oddechowych na drażniący dym obniża skuteczność innych sposobów leczenia chrypki.
Syrop z cebuli
Syrop z cebuli to sprawdzony babciny sposób na przeziębienie i inne infekcje, który ułatwia odkrztuszanie i oczyszczanie dróg oddechowych, a dzięki temu łagodzi chrypkę. Cebula zawiera powlekające związki śluzowe, przeciwzapalne oraz wspomagające układ odpornościowy. Spożywaj 2-3 razy dziennie po 1 łyżce stołowej syropu (dawkowanie dla dzieci: 1-2 razy dziennie po 1-2 łyżeczek syropu).
Składniki syropu z cebuli:
- 2 cebule,
- 2–3 łyżki cukru (możesz zastąpić miodem, ale można wtedy stosować dopiero od 12. miesiąca życia).
Przygotowanie syropu z cebuli:
- Cebule obierz i posiekaj (drobno).
- Układaj w słoiku warstwami, każdą z warstw przesypując cukrem.
- Odstaw syrop z cebuli na 5–6 godzin w ciepłe miejsce.
- Potem – przez drobne sitko lub gazę – przecedź syrop i zlej do butelki lub słoika.
- Zamknięty syrop z cebuli przechowuj w lodówce do 1-2 tygodni.
Mleko z masłem na chrypkę
Nasze babcie na problemy z krtanią polecały mleko z masłem (często też czosnkiem i miodem). Aby przygotować leczniczy napój na chrypę, wykonaj te kroki:
- 1 szklankę tłustego mleka wlej do garnka i podgrzej (nie gotuj).
- Dodaj do mleka 1 łyżeczkę masła bez soli.
- Dla lepszego smaku i wartości leczniczych możesz dodać 1 łyżeczkę miodu oraz 2 posiekane ząbki czosnku.
- Pij od razu, gdy miód i masło się rozpuszczą.
- Mleko powinno być ciepłe, ale nie gorące, aby napój nie stracił swoich właściwości.
Jak pozbyć się chrypki przy przeziębieniu za pomocą ziół?
Picie ziołowych naparów to skuteczny domowy sposób na chrypkę przy przeziębieniu lub zapaleniu krtani. Wybieraj rośliny o działaniu powlekającym (zawierające śluzy) i przeciwzapalnym. Na chrypkę polecane są napary z takich ziół jak:
- prawoślaz,
- porost islandzki,
- liść podbiału,
- rumianek,
- szałwia,
- ślaz dziki,
- malwa czarna.
Diagnostyka i leczenie chrypy
Jeżeli chrypka pojawia się przy infekcji dróg oddechowych i trwa krócej niż 2 tygodnie, to nie ma konieczności wykonywania badań. Wtedy w przypadku chrypy stosuje się leczenie objawowe: środki łagodzące i przeciwzapalne na gardło, odpoczynek, picie dużej ilości płynów, ograniczanie używania głosu i unikanie czynników drażniących.
Z chrypą trwającą dłużej niż 2 tygodnie (albo wskazującą na alergię) należy udać się do lekarza. W ramach diagnostyki lekarz może wykonać badanie laryngologiczne krtani (za pomocą lusterka krtaniowego), może też zalecić wykonanie badań alergologicznych, badanie stroboskopowe krtani, USG szyi, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. Leczenie chrypki zależy od ustalonej przyczyny.
Źródła:
Reiter R, Hoffmann TK, Pickhard A, Brosch S. Hoarseness-causes and treatments. Dtsch Arztebl Int. 2015 May 8;112(19):329-37. doi: 10.3238/arztebl.2015.0329,
House SA, Fisher EL. Hoarseness in Adults. Am Fam Physician. 2017 Dec 1;96(11):720-728. PMID: 29431404,
Stachler RJ, Francis DO, Schwartz SR, Damask CC, Digoy GP, Krouse HJ, McCoy SJ, Ouellette DR, Patel RR, Reavis CCW, Smith LJ, Smith M, Strode SW, Woo P, Nnacheta LC. Clinical Practice Guideline: Hoarseness (Dysphonia) (Update). Otolaryngol Head Neck Surg. 2018 Mar;158(1_suppl):S1-S42. doi: 10.1177/0194599817751030,
Schwartz SR, Cohen SM, Dailey SH, Rosenfeld RM, Deutsch ES, Gillespie MB, Granieri E, Hapner ER, Kimball CE, Krouse HJ, McMurray JS, Medina S, O'Brien K, Ouellette DR, Messinger-Rapport BJ, Stachler RJ, Strode S, Thompson DM, Stemple JC, Willging JP, Cowley T, McCoy S, Bernad PG, Patel MM. Clinical practice guideline: hoarseness (dysphonia). Otolaryngol Head Neck Surg. 2009 Sep;141(3 Suppl 2):S1-S31. doi: 10.1016/j.otohns.2009.06.744
Czytaj także:
Skuteczne domowe sposoby na kaszel (suchy i mokry)
Syrop z mniszka lekarskiego na kaszel
Inhalacja z sody oczyszczonej – na co pomaga i jak ją przygotować?
Czy można robić inhalacje na noc? Tych błędów unikaj, aby leczenie było skuteczne
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
