Spis treści:
- Czym jest długotrwały stres?
- Fizyczne objawy stresu długotrwałego
- Objawy stresu długotrwałego a nastrój
- Objawy stresu długotrwałego a zachowanie
- Kiedy i gdzie szukać pomocy?
Czym jest długotrwały stres?
Stres długotrwały, określany też jako stres przewlekły lub chroniczny, jest słabo kontrolowaną lub niekontrolowaną reakcją organizmu na stresujący bodziec. Oznacza to, że twój organizm nie może samodzielnie powrócić do równowagi fizycznej i psychicznej. Zamiast tego pozostaje w stałym stanie pobudzenia fizjologicznego.
Z biologicznego punktu widzenia długotrwały stres powoduje zmiany hormonalne, głównie nadmierne wydzielanie glikokortykoidów, w tym kortyzolu. W rezultacie dochodzi do oporności receptorów (znajdują się one w większości narządów i tkanek organizmu) na te hormony. Utrzymujący się nadmiar związków związanych ze stresem zaczyna z czasem atakować własny układ odpornościowy i uszkadzać tkanki i narządy.
Długotrwały stres działa niekorzystnie na zdrowie. Prowadzi do zmian w pracy układu hormonalnego i nerwowego. Może przyczynić się do rozwoju różnorodnych chorób, np. chorób serca, nadciśnienia, cukrzycy czy depresji.
Warto pamiętać, że przewlekły stres jest skutkiem długiego lub zbyt intensywnego działania stresora. Dlatego nawet jeśli wydaje ci się, że teraz nie masz powodu do nerwów, możesz odczuwać objawy przewlekłego stresu zainicjowanego wydarzeniem z przeszłości.
Objawy stresu długotrwałego (fizyczne)
Każdy z nas może inaczej odbierać potencjalnie stresujące bodźce. Prawdziwym stresorem jest tylko to, co przekracza zdolności osoby do adaptacji. Jednak większość z nas w podobny sposób będzie odczuwać długotrwały stres. Objawy, które dotyczą ciała, to:
- bóle głowy (stresowe bóle głowy),
- bóle w klatce piersiowej,
- ból pleców, karku, szyi,
- zmęczenie,
- niestrawność,
- nudności,
- zmiana popędu seksualnego,
- problemy ze snem,
- ból i napięcie mięśni,
- duszność (duszność przy nerwicy),
- zwiększona podatność na infekcje,
- czasami trądzik.
Zaawansowanym objawem długotrwałego stresu może być choroba, np. miażdżyca, choroba psychiczna, rak albo choroba autoimmunologiczna. Naukowcy udowodnili, że mózg pod wpływem stresu uruchamia układ odpornościowy do walki, lecz z czasem dochodzi do jego przeciążenia i załamania. Gdy organizm przez długi czas nie jest w stanie dostosować się do niekorzystnych warunków, w organizmie rozwija się przewlekły stan zapalny o niskim nasileniu. Utrzymujący się stan zapalny staje się podłożem rozmaitych chorób.
Przeczytaj też: Stres a wygląd
Objawy stresu długotrwałego a nastrój
Objawy długotrwałego stresu obejmują również aspekty psychiczne. Szczególnie w tym kontekście mówi się o zagrożeniu depresją. Zmiany nastroju pod wpływem stresu mogą zależeć od różnorodnych mechanizmów, które wciąż nie są jeszcze w pełni poznane.
Objawy związane z nastrojem, które mogą wskazywać na długotrwały stres, to:
- uczucie niepokoju,
- ataki paniki,
- brak motywacji,
- trudności w koncentracji,
- zapominalstwo,
- przygnębienie, depresja,
- drażliwość,
- uczucie przeciążenia.
Objawy stresu długotrwałego a zachowanie
Objawy stresu długotrwałego dotyczą również zachowania, to głównie:
- nadużywanie alkoholu, narkotyków,
- wybuchy złości,
- płaczliwość,
- rezygnacja z aktywności fizycznej,
- przejadanie się lub niedojadanie,
- spanie ponad normę lub niedobór snu,
- palenie papierosów,
- izolacja społeczna (unikanie ludzi i miejsc).
Co istotne, przewlekły stres może prowadzić nawet do zmiany osobowości – czyli cech, które uważane są za dość stabilne i trudno zmieniające się w czasie. Przykładowo osoba słynąca z dużego optymizmu pod wpływem stresujących doświadczeń może zmienić się w pesymistę. To również jeden z możliwych objawów długotrwałego stresu.
Kiedy szukać pomocy?
Jeśli nie jesteś pewna, czy to objawy stresu albo nie możesz sama sobie z nimi poradzić, zgłoś się do lekarza. Pomoże ci on ustalić, co jest przyczyną nieprzyjemnych dolegliwości. W razie potrzeby, zaleci wizytę u specjalisty.
Jeśli objawy są silne, np. występuje ból w klatce piersiowej i towarzyszą mu inne problemy, jak duszność, bladość, zlewne poty, wezwij pomoc medyczną. Powodem może nie być stres, a choroba serca.
Gdy masz objawy długotrwałego stresu, pomocy szukaj:
- w poradni zdrowia psychicznego w twojej okolicy (do psychologa lub psychiatry nie musisz mieć skierowania),
- u psychoterapeuty,
- u psychiatry,
- dzwoniąc na infolinię ze wsparciem psychologicznym (numery znajdziesz tutaj: pomoc w przypadku pogorszenia stanu psychicznego).
Każda bateria musi się kiedyś wyczerpać, tak jest też z naszym organizmem. Dlatego objawów długotrwałego stresu lepiej nie lekceważyć.
Źródła:
A. Mariotti, The effects of chronic stress on health: new insights into the molecular mechanisms of brain–body Communications, doi: 10.4155/fso.15.21,
G.S. Shields i inni, Stress-related changes in personality: A longitudinal study of perceived stress and trait pessimism, doi: 10.1016/j.jrp.2016.07.008
Czytaj także:
Objawy stresu – jak je rozpoznać?
Depresja to nie tylko smutek - rodzaje depresji, objawy, leczenie
Nerwica - objawy nerwicy lękowej, żołądka, serca, natręctw, wegetatywnej
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
