Spis treści:
- USG tarczycy – opis badania
- USG tarczycy – wskazania do badania
- USG tarczycy – jak się przygotować do badania?
- USG tarczycy – co wykrywa?
- USG tarczycy – interpretacja wyników
- USG tarczycy a rak
- Zalety i wady USG tarczycy
- USG tarczycy – cena badania
USG tarczycy – opis badania
Tarczyca to niewielki gruczoł wydzielania dokrewnego, który bierze udział w regulowaniu procesów wspomagających rozwój organizmu, w tym ośrodkowego układu nerwowego, a także przemianę materii i wykorzystanie energii przez organizm.
USG tarczycy (badanie ultrasonograficzne tarczycy) to najważniejsze badanie oceniające tarczycę, zaraz po oznaczeniu hormonów TSH oraz hormonów tarczycy (FT4, FT3). USG tarczycy jest najczulszą dostępną metodą obrazowania tarczycy i jej nieprawidłowości wykorzystującą ultradźwięki. Jest to badanie bezpieczne i nie wykorzystuje promieniowania jonizującego, tak jak np. badanie rentgenowskie. Dzięki dotarciu fal ultradźwiękowych do tarczycy oraz odbijaniu tych fal powstaje obraz (tzw. echo), który lekarz widzi na monitorze urządzenia. Następnie może go zapisać na nośniku w formie elektronicznej lub wydrukować.
Badanie ultrasonograficzne tarczycy pozwala wykryć choroby tego narządu, przyczyny jego nieprawidłowego działania (np. nadczynności), określić i ocenić rozmiar, kształt, strukturę, położenie gruczołu.
USG tarczycy metodą Dopplera pozwala ocenić również przepływ krwi w gruczole tarczycowym, co umożliwia m.in. rozpoznanie choroby Gravesa-Basedowa.
USG tarczycy – wskazania do badania. Kiedy wykonać USG tarczycy?
USG tarczycy profilaktycznie powinna wykonać każda osoba dorosła raz na 3 lata. Poza tym głównym wskazaniem do zrobienia badania USG tarczycy są wszelkiego rodzaju guzki lub wole tego narządu. Badanie jest wykonywane również w przypadku nieprawidłowych wyników badania TSH (sprawdź, co oznacza: wysokie TSH lub niskie TSH), a także hormonów tarczycy (FT4 i/lub FT3), co może świadczyć o niedoczynności tarczycy lub nadczynności tarczycy. Badanie ultrasonograficzne pozwala wówczas zaobserwować zmiany w tarczycy i ocenić ich charakter. USG tarczycy wykonuje się również w przypadku zauważalnego powiększenia obwodu szyi, powiększenia węzłów chłonnych (bez infekcji), wyczuwania zmian palcami, trudności w przełykaniu, a także bólu w obrębie tarczycy.
Przeczytaj też: Guzki tarczycy - czy są groźne?
Wskazania do wykonania USG tarczycy według American Association of Clinical Endocrinologists (AACE) to:
- potwierdzenie obecności guzka tarczycy, gdy badanie przedmiotowe (oglądanie i dotykanie) jest niejednoznaczne,
- ocena guzka lub guzków tarczycy, tj. dokładne zmierzenie oraz określenie struktury wewnętrznej i unaczynienia,
- rozróżnienie łagodnych i złośliwych guzów tarczycy na podstawie ich wyglądu ultrasonograficznego,
- odróżnienie guzków tarczycy od innych zmian, takich jak powiększenie węzłów chłonnych, torbiel i wodniak torbielowaty szyi,
- ocena rozlanych zmian w miąższu tarczycy,
- wykrycie pooperacyjnego resztkowego lub nawrotowego guza w tarczycy lub przerzutów do węzłów chłonnych szyi,
- zbadanie pacjentów wysokiego ryzyka w kierunku nowotworów tarczycy, np. pacjenci z rodzinnym rakiem tarczycy w wywiadzie, mnogimi gruczołami wydzielania wewnętrznego typu II i napromieniowaną szyją w dzieciństwie,
- kontrolowanie zabiegów inwazyjnych takich jak biopsja tarczycy.
USG tarczycy - jak się przygotować do badania?
Do USG tarczycy nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Należy zdjąć biżuterię z szyi i ubrać się tak, aby było wygodnie odsłonić szyję (np. bluzkę z głębokim dekoltem lub rozpinaną koszulę). Zanim lekarz zacznie robić USG, przeprowadzi wywiad medyczny. Zapyta o to, czy leczyłaś się już z powodu tarczycy, czy przyjmujesz na stałe jakieś leki, czy robiłaś wcześniej to badanie (jeśli tak, weź ze sobą wyniki). Przed badaniem USG tarczycy lekarz smaruje szyję żelem ułatwiającym przesuwanie po skórze głowicy ultrasonografu. Po kilkunastu minutach wynik badania (zdjęcia i opis) jest gotowy.
Co wykrywa USG tarczycy?
USG tarczycy wykrywa zmiany, które nie są dostępne w badaniu palpacyjnym oraz nie uwidaczniają się w badaniu scyntygraficznym. Badanie umożliwia ocenę budowy guzków tarczycy, a tym samym różnicowanie ich charakteru (czy zmiana ma cechy złośliwości czy nie).
Jeśli chodzi o torbiele tarczycy, to czułość badania ultrasonograficznego jest bliska 100%, czyli niemal we wszystkich przypadkach torbieli można od razu postawić prawidłowe rozpoznanie.
Badanie ultrasonograficzne tarczycy jest również bardzo przydatne w zapaleniach tarczycy. Dotyczy to zarówno ostrych, jaki i przewlekłych zapaleń. Częsta kontrola pozwala monitorować postęp choroby i skuteczność wdrożonego leczenia.
USG tarczycy – interpretacja wyników
Wynik USG tarczycy zawiera szereg informacji na temat tego gruczołu. W trakcie badania oceniane są przede wszystkim:
- kształt, wymiary i objętość tarczycy - w tym ostatnim przypadku norma to 13-18 ml u kobiet i 15-25 ml u mężczyzn (przekroczenie wyników potwierdza powstanie wola),
- struktura tkanki gruczołu – jeśli jest jednorodna, określa się ją jako normoechogeniczną; miejsca zmienione mogą odbijać ultradźwięki silniej (wtedy są hiperechogeniczne) albo słabiej (hipoechogeniczne); odstępstwa te bywają wynikiem zwapnień, guzków (zarówno rakowych, jak i łagodnych), torbieli, nietypowego unaczynienia,
- okoliczne węzły chłonne – zmiany w ich obrębie mogą sygnalizować stan zapalny lub raka.
USG tarczycy a rak tarczycy
Chociaż rak tarczycy nie znajduje się w czołówce chorób nowotworowych, w ciągu ostatnich lat znacznie wzrosła zapadalność na niego. USG tarczycy jest jednym z badań, które pomaga w jego zdiagnozowaniu. Niestety nie można jednoznacznie stwierdzić, czy dana zmiana w obrazie USG jest złośliwa. Można natomiast wykazać elementy, które sugerują złośliwy proces nowotworowy.
Jedną z cech raka tarczycy jest hipoechogeniczność zmiany w stosunku do otaczającego miąższu tarczycy. Oznacza to, że na monitorze jest ona ciemniejsza niż otaczające tkanki. Około 2/3 zmian złośliwych ma taki charakter.
Bardzo ważnym wskaźnikiem jest obecność mikrozwapnień, czyli zwapnień o średnicy mniejszej niż 2 mm. W 75% towarzyszą one rakom brodawkowatym i rdzeniastym tarczycy. Większe zwapnienia występują często w zmianach łagodnych.
Szczególną uwagę należy zwrócić na granice zmiany. Nieregularny ich zarys bywa znamieniem złośliwości. Najistotniejszym wskaźnikiem złośliwości jest obraz naciekania sąsiadujących z guzem struktur oraz uwidocznienie przerzutów w węzłach chłonnych.
Ostateczne rozpoznanie można postawić na podstawie wyniku biopsji celowanej wykonanej pod kontrolą USG. Wstępnie wykonane badanie USG służy zatem do wytypowania zmian podejrzanych o proces złośliwy, które należy następnie zweryfikować za pomocą biopsji i oceny cytologicznej.
Zalety i wady USG tarczycy
Do zalet USG tarczycy należy fakt, że badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. Nie istnieją też prawie żadne przeciwwskazania do jego wykonania. Fale ultradźwiękowe są całkowicie bezpieczne dla organizmu. Dlatego, w przeciwieństwie do innych metod, można je bez obaw wykonywać u kobiet w ciąży i dzieci. Badanie to jest uzupełniające w stosunku do scyntygrafii. Niekiedy zastępuje badanie izotopowe, kiedy nie można go wykonać z powodu przeciwwskazań.
Głównym ograniczeniem USG tarczycy jest to, że podczas tego badania nie można określić czynności tarczycy, czyli przede wszystkim niedoczynności lub nadczynności tego narządu. W tym celu trzeba wykonać badanie krwi. USG jest także mniej przydatne w ocenie wola zamostkowego, śródpiersiowego oraz odszczepów tarczycy.
USG tarczycy – cena badania
Badanie USG tarczycy kosztuje ok. 100 zł. Cena może różnić się w zależności od miejsca wykonywania. Badanie można również wykonać bezpłatnie w ramach NFZ, konieczne jest wtedy skierowanie od lekarza.
Czytaj także:
Choroba Hashimoto – objawy, diagnostyka, leczenie, dieta
Brzuch tarczycowy – jak wygląda (zdjęcia) i jak go zlikwidować?
Objawy Hashimoto - jak rozpoznać przewlekłe zapalenie tarczycy?
TSH w ciąży: norma, postępowanie na podstawie prawdziwej historii
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
