Reklama
Reklama

Antygen karcinoembrionalny (CEA)

Norma: 0,5-4,0 mikrograma/l; stężenie może być większe u kobiet w ciąży, u chorych z marskością wątroby, u palaczy tytoniu.

Opis: jest to antygen rakowo-płodowy stosowany głównie w monitorowaniu raka jelita grubego. Istnieje wyraźna zależność między stężeniem CEA w surowicy, a zaawansowaniem nowotworu. Przykładowo w raku jelita grubego stwierdza się dodatnie wyniki u 20% chorych w stadium niezaawansowanym, 50% ze średnim zaawansowaniem nowotworu i u 95% chorych w końcowym okresie choroby. Przydatność diagnostyczna CEA jest ograniczona małą czułością wskaźnika.

Powyżej normy: zwiększone stężenie może wystąpić u chorych na raka jelita grubego, odbytu, płuca, wątroby, trzustki, piersi, pęcherza moczowego, szyjki macicy, stercza. Ponadto w niektórych nienowotworowych chorobach, takich jak przewlekłe zapalenie trzustki, colitis ulcerosa czy rozedma płuc.

alfa-fetoproteina (AFP)

Norma: 6-10 mikrogramów/l (z wyjątkiem kobiet w ciąży - u nich do 500 mikrogramów/l)

Opis: jest to białko płodowe występujące w surowicy noworodków do około 4 tygodni po porodzie, następnie praktycznie znika. U osób dorosłych stężenie AFP wynosi poniżej 10 mikrogramów/litr.

Powyżej normy: pierwotny nowotwór wątroby w 90% wywołuje zwiększone stężenie AFP - nawet do 4 mg/l. Ponadto wartości powyżej normy świadczyć mogą o nienasieniakowatych nowotworach jąder, wywodzących się z komórek rozrodczych, a także o nowotworach żołądka, jelit, trzustki i dróg żółciowych. Niewielki wzrost AFP obserwuje się w niektórych chorobach nienowotworowych wątroby (m.in. w wirusowym zapaleniu wątroby, w marskości wątroby) oraz u kobiet w ciąży.

Gonadotropina kosmówkowa (beta-HCG)

Norma: u zdrowych osób nie przekracza 10 j.m./l, w czasie ciąży nawet do 190 j.m./l.

Opis: jest to antygen łożyskowy wydzielany przez komórki trofoblastyczne łożyska. Jest markerem choroby trofoblastycznej (kosmówczak, zaśniad groniasty), jednak obserwuje się jego podwyższone stężenie w niektórych chorobach nowotworowych.

Powyżej normy: wzrost stężenia może świadczyć o obecności nowotworów trofoblastycznych. Wzrost beta-HCG obserwuje się również u chorych z niektórymi nowotworami jądra (zawierającymi syncytiotrofoblast), z nowotworami typu zarodkowego (neuroblastoma, nephroblastoma), a także rzadko z rakami przewodu pokarmowego. Nieprawidłowe stężenie tego antygenu stwierdza się również u wieloletnich palaczy marihuany oraz w hipogonadyzmie.

Antygen nowotworowy (CA 125)

Opis: antygen glikoproteinowy uznawany jest za marker raka jajnika. Występuje również w komórkach otrzewnej i opłucnej, w nabłonku jajowodów, w trzonie i szyjce macicy.

Powyżej normy: wzrost stężenia może świadczyć o raku jajnika, nienowotworowych chorobach trzustki i wątroby. Występuje również u kobiet w ciąży.

Antygen towarzyszący nowotworom przewodu pokarmowego (CA 19-9, GIGA)

Opis: jest to antygen glikoproteinowy uwalniany z proliferujących komórek nabłonkowych raka żołądka, trzustki i okrężnicy. Wykrywany jest u ok. 80% chorych z rakiem trzustki i 60% z rakiem żołądka, jelita grubego, wątroby i dróg żółciowych.

Powyżej normy: wzrost stężenia może świadczyć o raku żołądka, trzustki i okrężnicy, wątroby i dróg żółciowych, a także o przewlekłym zapaleniu i w marskości wątroby.

Antygen raka płaskonabłonkowego (SCC-Ag)

Norma:

Opis: antygen ten zawarty jest zarówno w zdrowych, jak i zmienionych nowotworowo komórkach płaskonabłonkowych.

Powyżej normy: stężenia wyższe niż 2 ng/ml obserwuje się w przypadkach pacjentów z rakiem szyjki macicy, rakiem płaskonabłonkowym płuca i rakami płaskonabłonkowymi głowy i szyi. Może świadczyć także o łuszczycy.

Poniżej normy: niskie stężenia mogą świadczyć o stanach zapalnych płuc.

Cytokeratyny

Norma: cytokreatyny są wykrywane za pomocą metod immunohistochemicznych (przeciwciała przeciwko specyficznym cytokeratynom).

Opis: cytokeratyny współtworzą cytoszkielet każdej komórki organizmu; są odpowiedzialne głównie za jej kształt, a także transport wewnątrzkomórkowy oraz w pewnych przypadkach również za ruch. Grupa ta została podzielona, w zależności od właściwości chemicznych i zachowania w polu elektrycznym, na dwie podgrupy: cytokeratyny kwaśne (9-20) oraz cytokeratyny zasadowe (1-8).

Powyżej normy: cytokeratyny prawidłowo występują m.in. w komórkach nabłonka, mieszków włosowych, gruczołów apo- i ekrynowych, a także w zmianach nowotworowych pochodzenia nabłonkowego, np. gruczolakach i polipach jelita grubego, raku kolczystokomórkowym i podstawnokomórkowym, raku żołądka, raku płuca, raku pęcherza moczowego. Cytokeratyny w osoczu stwierdza się także w raku wątroby, aczkolwiek ich poziom może być także podwyższony u osób nadużywających alkoholu, nawet w stopniu przewyższającym stężenia obserwowane w nowotworach wątroby.

CYFRA 21-1

Norma:

Opis: jest to rozpuszczalny fragment cytokeratyny 19, obecny w osoczu w wielu chorobach miąższowych płuc. Ponadto w raku niedrobnokomórkowym, raku żołądka oraz przełyku.

Powyżej normy: stężenia przekraczające wartość 3,5 ng/ml mogą świadczyć o istnieniu toczącego się procesu nowotworowego w obrębie płuc, aczkolwiek nie stanowią one dobrego wykładnika przy różnicowaniu pomiędzy rakiem drobnokomórkowym a niedrobnokomórkowym.

Swoisty antygen sterczowy (PSA)

Norma:

Opis: glikoproteina wytwarzana jest przez komórki nabłonkowe gruczołów cewkowych prostaty, a także komórki nabłonkowe gruczołów okołocewkowych u kobiet. Jej stężenie w osoczu jest wielokrotnie mniejsze, niż w wydzielinie gruczołu sterczowego, i w warunkach prawidłowych wynosi wynosi poniżej 4 ng/ml.

Powyżej normy: stężenie prawidłowe zależą od wieku badanego i wynoszą odpowiednio: 25% PSA).

Swoista enolaza neuronowa (NSE)

Norma:

Opis: marker ten jest obecny w stanach prawidłowych w komórkach ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, a także w przysadce, rdzeniu nadnerczy i szyszynce.

Powyżej normy: NSE prawidłowo znajduje się we wspomnianych komórkach. Jego stężenie w tej postaci można oznaczyć za pomocą metod immunohistochemicznych. Jeżeli doszło do uszkodzenia komórek, to marker ten można oznaczyć w osoczu krwi. NSE w mianach przewyższających zakres normy może świadczyć o istnieniu guza neuroendokrynnego, glejaka lub raka drobnokomórkowego płuca. Marker może pojawić się w osoczu także w innych przypadkach, np. we wstrząsie septycznym, po urazie głowy.

Opracowała: Joanna Milewska

Dowiedz się więcej o markerach nowotworowych z naszego forum medycznego.

Reklama

Diagnostyka raka piersi

Reklama
Reklama
Reklama
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Polecane