Spis treści:
- Skąd się bierze atopowe zapalenie skóry
- Jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry
- Objawy atopowego zapalenia skóry
- Czynniki zaostrzające AZS
- Leczenie AZS
- Pielęgnacja skóry atopowej
- Dieta przy atopowym zapaleniu skóry
- Skutki, zagrożenia, powikłania
Skąd się bierze atopowe zapalenie skóry
Podejrzewa się, że przyczyn takiego stanu można szukać zarówno w skłonnościach dziedzicznych, jak i czynnikach związanych ze środowiskiem zewnętrznym. Atopia jest uznawana jednak za chorobę cywilizacyjną, bowiem statystycznie choruje na nią 1/3 populacji.
Chorobę diagnozuje się głównie w krajach wysoko rozwiniętych. Prawie połowa przypadków AZS rozpoczyna się w pierwszym półroczu życia i jest zdiagnozowane u 70-80% dzieci przed ukończeniem przez nich roku. Ryzyko zachorowania w późniejszym okresie znacznie spada, ale jeśli już dochodzi do zachorowania u dorosłych, to częściej chorują kobiety.
Atopowe zapalenie skóry jest także związane z częstszymi zakażeniami wirusami skórnymi. Są to głównie wirusy z grupy Herpes czyli wirusy opryszczki, które u osób z AZS mogą występować w innych miejscach niż tylko okolice ust i warg jak to się zdarza u zdrowych osobników. Inne częste choroby wirusowe atakujące atopików to mięczak zakaźny oraz brodawki zwykłe.
Jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry
Charakterystyczna dla AZS jest lokalizacja zmian skórnych: w zgięciach stawowych, na dłoniach. Wynika to z większej potliwości tych okolic oraz ciągłych ruchów, czyli drażnienia mechanicznego (np. rękawiczki zimą).
Pot, urazy i otarcia utrudniają gojenie się zmian skórnych, co sprzyja wtórnym nadkażeniom bakteryjnym i komplikuje przebieg choroby. Zmianom skórnym towarzyszy powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.
Skóra jest szorstka, sucha, lekko brązowa i pogrubiała. Zmiany skórne występują symetrycznie. Umiejscowione są na twarzy, na górnych częściach ramion i pleców, na kończynach oraz na grzbietowych powierzchniach rąk i stóp oraz grzbietach palców rąk i stóp.
Mogą pojawić się nacieki zapalne, otarcia naskórka, powstające wskutek drapania (tzw. przeczosy), krwiste strupy i błyszczące, niby polakierowane paznokcie.
Jeśli podejrzewasz u siebie atopowe zapalenie skóry, powinnaś skonsultować swoje podejrzenia z lekarzem pierwszego kontaktu lub dermatologiem i przestudiować kryteria dotyczące objawów AZS.
Rozpoznanie atopowego zapalenie skóry opiera się przede wszystkim na prawidłowej obserwacji i ocenie objawów występujących u chorego. Diagnozę weryfikują testy skórne, które potwierdzą uczulenie na konkretne alergeny
Objawy atopowego zapalenia skóry
Popularne jest dzielenie objawów świadczących o chorobie na kryteria większe i mniejsze. Pamiętaj, że nie ma atopowego zapalenia skóry bez świądu. Chorzy skarżą się na dokuczliwe uczucie świądu, zwłaszcza w nocy, co wywołuje bezsenność, zmęczenie, drażliwość i może być przyczyną stanów depresyjnych. Suche powietrze, nadmiar słońca i stres mogą wywoływać lub nasilać objawy wyprysku.
Kryteria większe świadczące o atopowym zapaleniu skóry
- Świąd skóry (który jest nieodłącznym elementem tej choroby).
- Typowy wygląd i umiejscowienie zmian skórnych - cecha ta zmienia się głównie w zależności od wieku chorego, najbardziej charakterystyczne jest umiejscowienie zmian w zgięciach łokciowych, podkolanowych, na twarzy, a w nasilonych przypadkach zmiany mogą obejmować praktycznie całą skórę.
- Choroba ma charakter przewlekły i nawrotowy - okresy poprawy poprzedzielane są okresami pogorszenia zmian skórnych.
- Atopia u chorego lub u członków jego rodziny – potwierdzenie dziedzicznej skłonności do nadmiernego wytwarzania przeciwciał IgE po ekspozycji na alergeny, które u zdrowych osób nie wywołują takiej reakcji.
Zdecydowanie więcej cech znajduje się w kryteriach mniejszych. Choć mają one mniejsze znaczenie, często bywają bardzo pomocne.
Kryteria mniejsze świadczące o atopowym zapaleniu skóry
- suchość skóry,
- rogowacenie przymieszkowe, czyli występowanie grudkowatych zmian przy mieszku włosa, co daje uczucie „ chropowatej skóry”,
- odczyny skórne występujące po kontakcie z alergenem,
- podwyższone stężenie IgE w surowicy,
- początek choroby w dzieciństwie,
- skłonność do nawrotowych zakażeń skóry,
- zaćma i inne problemy ze wzrokiem,
- nietolerancja wełny,
- nietolerancja pokarmów,
- zaostrzenia po stresach psychicznych,
- biały dermografizm, czyli powstawanie białych, przemijających zmian na skórze po jej podrapaniu.
Czynniki zaostrzające atopowe zapalenie skóry
Ogromne znaczenie odgrywają także czynniki zewnętrzne. Zaliczamy do nich różnego rodzaju alergeny pokarmowe, które maja największe znaczenie u niemowląt i małych dzieci, alergeny wziewne (kurz, pleśnie) u starszych dzieci oraz alergeny kontaktowe, których znaczenie rośnie wraz z wiekiem chorego. Oprócz czynników uczulających znaczenie mają także infekcje, np. zakażenie gronkowcem złocistym.
- podrażnienia mechaniczne,
- alergeny wziewne (kurz, wełna),
- alergeny pokarmowe,
- detergenty,
- drapanie swędzących zmian, które dodatkowo pogarsza stan skóry,
- infekcje,
- czynniki psychiczne i stres.
Atopowe zapalenie skóry u niemowląt i dzieci
Jeśli ty lub twój partner jesteście alergikami, jest prawdopodobieństwo atopowego zapalenia skóry u dziecka zwiększa się. Możesz uchronić dziecko przed AZS jeszcze będąc w ciąży. Eliminuj silne alergeny pokarmowe i źródła roztocza. Po porodzie (zalecany jest naturalny) postaraj się karmić dziecko własnym mlekiem jak najdłużej, kąp w delikatnych emolientach i zakładaj bawełniane ubranka.
Atopowe zapalenie skóry u niemowląt jest zmartwieniem dla rodziców malucha. Choć u większości dzieci z atopowym zapaleniem skóry objawy skórne zanikają wraz z wiekiem, u 80% z nich w późniejszym wieku rozwija się astma oskrzelowa lub alergiczny nieżyt nosa.
Należy też wspomnieć o wpływie AZS jego pewność siebie. Przeczytaj, jak rozmawiać z dzieckiem o AZS i budować w nim poczucie własnej wartości.
Jak leczyć AZS?
Leczenie atopowego zapalenia skóry składa się z 5 podstawowych elementów:
- nawodnienie skóry,
- stosowanie środków zmiękczających,
- stosowanie preparatów steroidowych,
- zmniejszanie świądu,
- identyfikacja i w miarę możliwości eliminacja czynników zaostrzających przebieg choroby.
Atopowe zapalenie skóry może prowadzić do powikłań takich, jak: bakteryjne, grzybicze i wirusowe zakażenia skóry oraz różnego rodzaju zaburzeń psychicznych. Bardzo ważne jest szybkie i skuteczne leczenie infekcji aby zapobiegać powstawaniu tak zwanego błędnego koła zakażeń.
Pielęgnacja skóry atopowej
Suchość, różnego rodzaju zmiany, takie jak zarumienienia, grudki, pęcherzyki, dokuczliwy świąd i nawracające infekcje – oto z czym borykają się chorzy na atopowe zapalenie skóry. Konieczne jest wdrożenie do swojej codziennej rutyny kosmetyków dla skóry atopowej. Jak wygląda pielęgnacja skóry z AZS?
- Należy unikać kontaktu z czynnikami drażniącymi i nasilającymi zmiany. Do czynności które wymagają kontaktu z czynnikami alergizującymi stosujmy rękawice ochronne.
- Do mycia warto stosować preparaty emolientowe o kwaśnym pH.
- Kąpiele nie powinny być zbyt długie oraz w zbyt wysokiej temperaturze. Takie działanie sprzyja niszczeniu naskórka, który i tak z racji choroby nie pełni swoich funkcji prawidłowo.
- Skórę po kąpieli nie wycieramy tylko delikatnie osuszamy, a po 3-5 minutach nakładamy na nią emolienty. Są to różne gotowe preparaty lub maści dostępne na rynku wykonywane na zalecenie lekarza (maść cholesterolowa), których zadaniem jest natłuszczenie i ochrona skory.
- Skóra powinna być natłuszczana co 2-4 godzin. Czas działania emolientów u osób z AZS na ogól nie przekracza 1 godziny.
- Nadmierna ekspozycja na słońce może pogarszać stan skory.
- Nie należy używać preparatów w formie oliwki oraz mydeł glicerynowych, ponieważ mogą wysuszać skórę.
- Czasem zalecane są ciepłe kąpiele nawilżające. Stosuje się w nich środki zmiękczające skórę, które zatrzymują wilgoć. Kąpiele takie powinny trwać około 20-30 minut.
- Jeśli świąd skóry jest bardzo dokuczliwy do kąpieli można dodać sodę lub płatki owsiane. Substancje te działają przeciwświądowo, natomiast nie zwiększają wchłaniania wody przez skórę.
Pielęgnacja skóry z AZS to podstawa leczenia. Gdy zmiany się jednak nasilają, trzeba jednak pomyśleć o antybiotykoterapii lub leczeniu sterydami.
Dieta przy atopowym zapaleniu skóry
Kluczem do sukcesu jest obserwacja reakcji własnego organizmu i skóry. Czasem na tej podstawie udaje się znaleźć i wyeliminować uczulające produkty. Z pomocą mogą przyjść testy skórne, dzięki którym niekiedy udaje się ustalić, na które produkty reagujemy alergią.
Jednak w testach stosowana jest tylko niewielka liczba alergenów w porównaniu z tym ile istnieje ich w środowisku. Czasem konieczny jest powrót do bardzo ubogiej diety eliminacyjnej z ponownym powolnym wprowadzaniem kolejnych produktów.
Do pokarmów które najczęściej uczulają należą mleko, orzeszki ziemne, ryby i owoce morza, soja, warzywa drobnostrączkowe, cytrusy i owoce drobnopestkowe.
Skórze atopowej może pomóc stosowanie probiotyków, np. Lactobacillus caseri, Bifidobacterium Animals. Dieta przy atopowym zapaleniu skóry powinna być wzbogacona w produkty zawierające kwasy tłuszczowe omega-3 (ryby, nasiona, orzechy włoskie i zielone warzywa) i antyoksydanty (warzywa, owoce).
Przykładowy jadłospis w diecie przy AZS:
- Śniadanie: owsianka z malinami na napoju roślinnym (niesojowym) lub sałatka z wędzonym tofu lub tosty z pieczywa żytniego z pastą z cukinii, rukolą i pestkami słonecznika.
- Śniadanie II: owocowa sałatka z granolą lub koktajl z jabłka i natki pietruszki lub jaglanka z gruszką.
- Obiad: pieczone warzywa z pulpetami z kaszy jęczmiennej i ciecierzycy lub pulpety rybne w sosie pomidorowym z pełnoziarnistym makaronem lub pierogi z soczewicą z mąki żytniej z surówką z marchewki.
- Podwieczorek: płatki gryczane z owocami i płatkami migdałowymi lub batony z granoli z suszoną morelą lub kisiel jabłkowy.
- Kolacja: pieczone placuszki cukiniowo-warzywne lub szaszłyki z papryki, polędwicy z dorsza i warzyw lub żytnia grzanka z pastą wędliną drobiową, rzodkiewką, szczypiorkiem.
Skutki, zagrożenia, powikłania
Wiele osób z atopowym zapaleniem skóry staje się nosicielami gronkowca złocistego (Staphylococcus auerus). U 80% osób obecność tejże bakterii nasila powstawanie zmian skórnych. Świąd skóry i jej drapanie powoduje powstawanie sączących się zmian, które łatwo zasiedlane są przez gronkowca złocistego. Bakteria zaostrza stan zapalny, powodując pogorszenie wyglądu skóry i nasilenie świądu.
Zobacz też:Codzienne życie z atopowym zapaleniem skóryDlaczego chorujemy na AZS
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
