Spis treści:
Przyczyny bólu brzucha u dziecka i postępowanie
Ból brzucha jest jednym z najczęściej zgłaszanych lekarzowi objawów u dzieci. Jednocześnie jest to problem bardzo szeroki. Ból brzucha u dziecka ma wiele możliwych przyczyn.
Na szczęście zdecydowana większość przypadków nie wynika z poważnej choroby i określana jest jako tzw. czynnościowe bóle brzucha. Oznacza to, że choć ból brzucha u dziecka może mieć charakter przewlekły i nawracający, to jednak dokładne badania diagnostyczne nie wykazują odstępstw od normy.
W medycynie stosowana jest tzw. klasyfikacja rzymska II wyróżniająca pięć typów zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego, które mogą prowadzić do bólu brzucha u dziecka, to:
- dyspepsja czynnościowa,
- zespół jelita drażliwego,
- niespecyficzny czynnościowy ból brzucha,
- migrena brzuszna,
- aerofagia (nadmierne połykanie powietrza).
Na dyspepsję czynnościową wskazuje przewlekły ból brzucha i dyskomfort w nadbrzuszu. Wskazane jest wykonanie wodorowego testu oddechowego, którego celem jest ocena procesu trawienia węglowodanów. To badanie stosuje się m.in. przy podejrzeniu nietolerancji laktozy.
Jeżeli ból brzucha u dziecka ustępuje po wypróżnieniu, zmieniło się oddawanie stolca (np. jest częstsze/rzadsze albo zmieniła się konsystencja), sugeruje to zespół jelita drażliwego.
Ból w okolicy pępka pojawiający się codziennie kilka razy w tygodniu oznacza kolkę pępkową ( lub czynnościowy niespecyficzny ból brzucha). Dolegliwość występuje najczęściej u dzieci od 5. do 14. roku życia. Ból w okolicy pępka trwa od 30 minut do 3 godzin, a później ustępuje. Dziecko może być blade, osłabione w czasie ataku, odczuwać nudności. W takich przypadkach wykonuje się badanie w kierunku celiakii, oznaczenie markerów zapalnych (np. CRP), wodorowy test oddechowy, badanie moczu. Można również wykluczyć z diety laktozę i obserwować, czy objaw ustępuje. W czasie wystąpienia bólu należy uspokoić dziecko, ponieważ dodatkowy stres może nasilać problem.
Ból w okolicy pępka promieniujący do prawej pachwiny, nasilający się, z nudnościami, a nawet wymiotami i gorączką ok. 38ºC, może oznaczać zapalenie wyrostka robaczkowego. W takim przypadku dziecko często porusza się przechylając na prawą stronę, a także leży, podkulając nogi. Największy ból pojawia się przy nacisku na brzuch z prawej strony i wzmaga się po gwałtownym odsunięciu ręki. Należy się starać pozostawić dziecko w pozycji, w której czuje się lepiej i jeśli ból nie jest obezwładniający, trzeba zawieźć je do szpitala. W innym przypadku, trzeba wezwać karetkę pogotowia.
Ból brzucha u dziecka na wysokości pępka, wraz z bólem głowy, aurą (wrażenie wzrokowe, błyski, zygzaki) oznacza najprawdopodobniej migrenę brzuszną. Jest to specyficzny rodzaj migreny zaczynający się w dzieciństwie. Częściej rozwija się u dziewczynek. Można podejrzewać tę przyczynę szczególnie wtedy, gdy w rodzinie występują migreny.
U części małych pacjentów ból brzucha bywa skutkiem połykania nadmiaru powietrza (tzw. aerofagia), pojawiają się wtedy wzdęcia, odbijanie, nadmierne oddawanie gazów. Pomocna może być zmiana nawyków dotyczących jedzenia: przyjmowanie posiłków w spokojnej atmosferze, na siedząco, bez pośpiechu i bez jednoczesnego mówienia, należy też wykluczyć z diety napoje gazowane, cukierki do ssania i gumę do żucia (sprzyjają połykaniu powietrza).
U niemowląt częstą przyczyną bólu brzucha jest kolka, która może wynikać z połykania nadmiaru powietrza. Wówczas dziecko podkula nóżki, płacze, robi się czerwone na twarzy. Nadmierny płacz często zaczyna się wieczorem. Ból brzucha u dziecka w przypadku kolki pojawia się między 2. tygodniem a 4. miesiącem życia.
Jeżeli dziecko jest karmione piersią, można zrezygnować z mleka krowiego w diecie mamy. Jeżeli jest poprawa, powinno się wykluczyć ten produkt i przyjmować preparaty wapnia - po konsultacji z lekarzem. W przypadku karmienia butelką dziecku można podawać hydrolizat kazeiny przez tydzień. Gdy to nie pomaga, dzieciom powyżej 6. tygodnia życia można podawać symetykon w kroplach.
Ból brzucha u dziecka występujący po posiłkach, dodatkowo zaparcia i biegunki, sugeruje przewlekły problem zaparć. Dieta w takich przypadkach powinna być jak najmniej zapychająca, zalecane są śliwki, serki homogenizowane, można podać laktulozę. I co najważniejsze, codziennie dużo płynów.
Problem pasożytów u dzieci także może skutkować bólem brzucha. Jeśli wraz z bólem brzucha u dziecka pojawia się żółty stolec, dziecko chudnie, może to wskazywać np. na owsiki lub tasiemca. Zakażone dziecko traci na wadze i może mieć stany podgorączkowe. Malec nie chce jeść, niespokojnie śpi, pokasłuje, może mieć biegunkę lub drapać się w okolicach odbytu. Bezwzględnie trzeba skonsultować się z lekarzem i wprowadzić zgodnie z zaleceniami rygorystyczną dietę i zasady higieny. Więcej: Pasożyty u dziecka.
Trzeba zaznaczyć, że przyczyna bólu brzucha może wcale nie dotyczyć układu pokarmowego, a np. układu moczowego. Zapalenie dróg moczowych u dzieci, w tym zapalenie pęcherza, skutkuje bólem brzucha i jest dość częstym problemem. Konieczne jest wykonanie badania moczu u starszych dzieci, a u małych - posiewu.
Jeśli zaobserwowałaś, że dziecko po jedzeniu staje się drażliwe, niespokojne, narzeka na punktowy ból brzucha, który ustaje po jakimś czasie, ale np. towarzyszą mu pokrzywka lub czerwone plamy na buzi, może to być objaw alergii u dziecka.
Ból brzucha u dziecka może także pojawić się w wyniku infekcji wirusowych, a także zatrucia pokarmowego. Więcej: Jak postępować w trakcie zatrucia pokarmowego u dziecka?
Ból brzucha u dziecka a objawy alarmujące
Każdy ból brzucha u dziecka, który w jakiś sposób niepokoi rodzica, warto skonsultować z lekarzem. Szczególnie powinny zaniepokoić objawy alarmujące, które wymagają szybkiej konsultacji z lekarzem:
- nagły, silny ból brzucha,
- ból, który wybudza dziecko ze snu,
- anemia,
- wymioty,
- utrata wagi lub zahamowanie wzrostu albo przybierania na wadze,
- gorączka,
- obrzęki,
- problemy ze wzrokiem,
- krew w kale,
- zmiany w okolicach odbytu,
- utrudnione oddawanie moczu (ból, pieczenie, parcie na pęcherz),
- powiększenie narządów jamy brzusznej.
Jeśli bóle brzucha pojawiają się od dłuższego czasu, warto przygotować się do wizyty w gabinecie lekarskim:
- spisz, co dziecko jada, o jakich porach, co jadło przed bólem brzucha,
- kiedy ostatnio miało kontakt z rówieśnikami,
- kiedy się wypróżnia, kiedy nasilają się jego problemy,
- ile i co pije w ciągu dnia.
- jak reaguje na ból: czy trzyma się za bolące miejsce, czy kładzie się z podkulonymi nogami, a może całe się prostuje, czy kuli się na boku, a może wierci.
Pediatra prawdopodobnie obejrzy brzuch dziecka, zleci badania, może też przepisać probiotyk lub leki wspomagające trawienie.
Więcej na temat bólu brzucha:
Problemy z wypróżnianiem u dzieci i niemowląt
Ból brzucha na tle nerwowym - sposoby na ból brzucha ze stresu
Zatrucie pokarmowe u dziecka - 10 rzeczy które musisz wiedzieć
Wzdęty brzuch - przyczyny, objawy, leczenie i rozpoznawanie wzdęć
Zaparcia u dzieci. Skąd się biorą i jak je leczyć?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
