Spis treści:
Pochodzenie wirusa SARS
SARS (ang. severe acute respiratory syndrome) to inaczej zespół ostrej ciężkiej niewydolności oddechowej. Schorzenie polega na rozwinięciu się ciężkiego atypowego zapalenia płuc z powodu wniknięcia do organizmu wirusa SARS-CoV z rodziny koronawirusów. Patogen został wyizolowany w 2003 roku.
Pierwsza epidemia SARS wybuchła jesienią 2002 roku w prowincji Guangdong w Chinach i rozprzestrzeniła się do 29 krajów (8422 przypadków zakażeń i 916 zgonów). Rozprzestrzenianie choroby udało się opanować w ciągu 7 miesięcy.
W przypadku epidemii SARS wskazuje się na odzwierzęce pochodzenia wirusa.
Interesujące w badaniu rynku żywych zwierząt było to, że 8 z 20 (40%) handlarzy dzikimi zwierzętami i 3 z 15 (20%) osób dokonujących uboju miało przeciwciała przeciwko koronawirusom zwierzęcym. Natomiast tylko 1 z 20 (5%) sprzedawców warzyw na tym samym rynku był seropozytywny, co potwierdza hipotezę, że SARS-CoV pochodzi od tych zwierząt
– napisali w piśmie "Pediatric Research" lekarze James Cherry i Paul Krogstad z Uniwersytetu Kalifornijskiego.
W latach 2003-2004 roku rozpoznano SARS m.in. u pracowników laboratoriów zajmujących się badaniem patogenu, co było rezultatem niedokładnego przestrzegania procedur bezpieczeństwa. W 2004 roku Światowa Organizacja Zdrowia uznała, że jest możliwy nawrót epidemii SARS.
Objawy SARS
Czas inkubacji wirusa SARS, czyli okresu od jego wniknięcia do organizmu do wystąpienia objawów, trwa od 2 do 10 dni (na ogół 4-6 dni). Choroba zaczyna się gwałtownie wzrostem temperatury, początkowo nie występują objawy zajęcia układu oddechowego – te rozwijają się po 3-7 dniach i należą do nich kaszel i duszność.
Objawy SARS to:
- gorączka powyżej 38°C,
- dreszcze,
- ból głowy,
- ból gardła,
- osłabienie, rozbicie,
- bóle mięśniowe,
- silna duszność,
- kaszel suchy,
- wymioty,
- obniżenie saturacji krwi tlenem,
- biegunka (dotyczy ok. 70% pacjentów i poprzedza o tydzień poprawę stanu zdrowia).
U dzieci SARS przebiega w większości przypadków łagodniej niż u dorosłych. Młodzież przechodzi chorobę podobnie jak dorośli, choć ze znacznie mniejszym ryzykiem zgonu.
Ok. 20% pacjentów wymaga pobytu w szpitalu i intensywnej terapii, włącznie ze wspomaganiem oddychania przez respirator.
Choroba u dorosłych jest dwufazowa, a czasami trójfazowa. Choroba dwufazowa charakteryzuje się początkowym okresem gorączkowym, który poza tym jest względnie bezobjawowy, a następnie okresem objawów oddechowych, dreszczy oraz wymiotów i biegunki. Maksymalne wydalanie wirusa następuje w drugiej fazie. Około 15% dorosłych będzie miało trzecią fazę charakteryzującą się zespołem ostrej niewydolności oddechowej. Dzieci na ogół mają chorobę jednofazową, a choroba u nastolatków jest dwufazowa, ale przeważnie mniej ciężka niż u osób starszych
– wyjaśniają James Cherry i Paul Krogstad w piśmie "Pediatric Research".
U ok. 12% osób z SARS w ciągu 3 tygodni od zakażenia rozwijają się objawy odmy śródpiersiowej (sinica, problemy z połykaniem, kaszel, rozedma podskórna, przyspieszona praca serca, duszność).
Przejście zakażenia SARS bezobjawowo należy do rzadkości. Istnieje tylko jeden taki zgłoszony przypadek.
Rozpoznanie SARS
Podejrzenie SARS pojawia się, gdy dana osoba przebywała na terenie występowania choroby lub miała kontakt z osobą z potwierdzoną infekcją i ma gorączkę. Oprócz objawów klinicznych diagnostyka obejmuje badania krwi, RTG klatki piersiowej i tomografię.
Badania krwi pacjenta z SARS wskazują na:
- limfopenię, czyli obniżoną ilość limfocytów (jest to jeden z rodzajów białych krwinek),
- leukopenię, czyli obniżoną ilość leukocytów (białych krwinek),
- trombocytopenię, inaczej małopłytkowość, czyli obniżenie liczby płytek krwi w surowicy,
- podwyższenie aktywności aminotransferaz i LDH,
- nieprawidłowy poziom czynników krzepnięcia.
W obrazie RTG klatki piersiowej u osoby z SARS uwidaczniają się zmiany w postaci wieloogniskowych zagęszczeń śródmiąższowych (tzw. typu mlecznej szyby). Nie jest jednak pewne, że w badaniu rentgenowskim wystąpią nieprawidłowości w płucach – u części pacjentów widoczne są one dopiero w badaniu tomograficznym.
Powyższe badania są przydatne głównie w ocenie zaawansowania infekcji, jednak pewną diagnozę można postawić wyłącznie na podstawie badania molekularnego metodą PCR, którego celem jest wykrycie materiału genetycznego wirusa SARS w próbce od chorego, np. wymazie z nosogardła.
W ramach diagnostyki SARS zastosowanie znajduje również badanie przeciwciał skierowanych przeciwko SARS. W tym celu pobiera się krew pacjenta. Ważne jednak, by test wykonywać przynajmniej 3 tygodnie od pierwszych objawów choroby. Dopiero po takim czasie organizm wytwarza wystarczającą ilość przeciwciał. Test serologiczny, bo taką nosi on nazwę, służy przede wszystkim do oceny późnego lub przebytego zakażenia.
Leczenie SARS
Leczenie SARS polega na minimalizowaniu objawów oraz zapobieganiu powikłaniom. Nie jest znane w pełni skuteczne leczenie przyczynowe, które eliminowałoby źródło choroby. W ramach leczenia stosuje się również tlenoterapię i podawanie osocza ozdrowieńców.
Leczenie farmakologiczne SARS opiera się na podawaniu leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych (np. paracetamol), antybiotykoterapii (głównie u pacjentów hospitalizowanych w celu zapobiegania powikłaniom bakteryjnym), leków przeciwwirusowych, np. rybawiryny lub lopinawiru.
Nie istnieje szczepionka przeciwko SARS.
Jakie są rokowania dla pacjentów z SARS?
SARS jest chorobą powodującą objawy ze strony układu oddechowego. U części pacjentów prowadzi do zagrażających życiu powikłań w tym do rozwoju zespołu ostrej niewydolności oddechowej (dotyczy ok. 20% przypadków). Szacuje się, że 7% osób zakażonych SARS umiera. Do grup szczególnie zagrożonych należą kobiety ciężarne, u których SARS może prowadzić do ciężkiej choroby, poronienia, a nawet zgonu. Nie odnotowano przypadków śmiertelnych wśród dzieci i młodzieży.
Źródła: James D Cherry i Paul Krogstad, SARS: The First Pandemic of the 21st Century, Pediatric Research [online], https://doi.org/10.1203/01.PDR.0000129184.87042.FC, [dostęp: 23.12.2020,
A.Boroń-Kaczmarska (red.), A. Wiercińska-Drapało (red.), Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
Więcej na podobny temat:
Zapalenie płuc - przyczyny i objawy, leczenie i groźne powikłania
POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc) - czym jest, kto choruje
Koronawirus a zapalenie płuc. Jak rozpoznać zapalenie płuc w COVID-19 i komu ono grozi?
Najczęstsze choroby infekcyjne płuc
Jak długo i kiedy zarażamy koronawirusem?
Powikłania zakażenia koronawirusem – jakie są skutki COVID-19?
Czym jest ciężki ostry zespół oddechowy SARS?
MERS - objawy zarażenia wirusem MERS-CoV
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
