Spis treści:
- Objawy małopłytkowości
- Przyczyny małopłytkowości
- Rozpoznanie małopłytkowości
- Konsekwencje małopłytkowości dla chorego
- Leczenie małopłytkowości
- Zapobieganie małopłytkowości
Objawy małopłytkowości
Część pacjentów z małopłytkowością nie odczuwa żadnych objawów, innych mogą dotyczyć:
- skłonność do nadmiernych krwawień np. po przebytych zabiegach, skaleczeniu się oraz do powstawania krwiaków, siniaków i wybroczyn nawet po małych urazach lub bez zauważalnej przyczyny,
- krwawienia z nosa i dziąseł,
- krwawienia z pochwy,
- obfite miesiączki,
- rzadko krwawienia z przewodu pokarmowego lub do mózgu,
- powiększenie śledziony,
- zwiększona liczba megakarioblastów i megakariocytów w szpiku kostnym.
Szacuje się, że zwiększone ryzyko krwawień pojawia się dopiero po spadku liczby płytek krwi poniżej 60 000/µl.
Przyczyny małopłytkowości
Przyczyny małopłytkowości pierwotnej nie są znane. Wskazuje się jednak na predyspozycje wrodzone do upośledzonego tworzenia płytek w wyniku zaburzenia dojrzewania megakariocytów, a także na uwarunkowania immunologiczne (pierwotna małopłytkowość immunologiczna). Te ostatnie powodują wytwarzanie w organizmie autoprzeciwciał niszczących białka budujące płytki krwi. W rezultacie dochodzi do skrócenia ich życia. Przeciwciała atakują na różne sposoby: rozkładają płytki w naczyniach krwionośnych lub oblepiają je, w wyniku czego są one eliminowane w śledzionie.
Do przyczyn małopłytkowości wtórnej należą m.in.:
- uszkodzenia szpiku kostnego: przez wirusy (np. ospy, mononukleozy, świnki, różyczki), bakterie, toksyny chemiczne (lakiery, pestycydy),
- białaczka, chłoniak, naświetlania, chemioterapia - powodujące zmniejszone wytwarzanie płytek w szpiku,
- nadużywanie alkoholu,
- idiopatyczna plamica małopłytkowa (powodująca zwiększone zużycie płytek krwi),
- choroby autoimmunologiczne, np. guzkowe zapalenie tętnic,
- ciąża,
- splenomegalia (powiększenie śledziony) i gromadzenie się trombocytów w śledzionie, np. w marskości wątroby,
- działania niepożądane leków, np. heparyny.
Rozpoznanie małopłytkowości
Podstawą rozpoznania jest wynik morfologii krwi, w której pojawia się niedobór płytek krwi. Dalsza diagnostyka ukierunkowana jest na znalezienie przyczyny małopłytkowości. W morfologii mogą występować również płytki olbrzymie i zwiększona średnia ilość płytek (MPV). Lekarz może zlecić badania Hb (hemoglobiny), OB (inaczej: odczyn Biernackiego lub wskaźnik opadania erytrocytów), CRP (białko C-reaktywne, białko ostrej fazy), tomografię lub USG jamy brzusznej.
W diagnostyce małopłytkowości zastosowanie znajdują również biopsja aspiracyjna lub trepanobiopsja szpiku kostnego, testy w kierunku zapalenia wątroby, HIV, zakażenia Helicobacter pylori i inne badania, które mają pomóc w znalezieniu przyczyny trombocytopenii.
Konsekwencje małopłytkowości dla chorego
Największym zagrożeniem związanym z małopłytkowością jest możliwość wystąpienia krwotoków wewnętrznych. Nawet niewielkie krwawienie do mózgu lub serca może zniszczyć strukturę narządu i zaburzyć jego działanie. Jednak taki scenariusz zdarza się rzadko. Stosunkowo mniej groźne są krwawienia zewnętrzne, np. z nosa, które łatwiej też leczyć objawowo. Wiele dla rokowania zależy od nasilenia małopłytkowości u pacjenta.
Należy dodać, że osoby z małopłytkowością mają 2-krotnie większe ryzyko rozwoju zakrzepicy żylnej w porównaniu do ogółu populacji.
Leczenie małopłytkowości
Leczenie małopłytkowości zależy od nasilenia objawu i nie jest jego celem podniesienie liczby płytek krwi, a obniżenie ryzyka krwawień. Jeżeli liczba płytek jest większa niż 30 000/µl i nie ma objawów skazy krwotocznej, to leczenie nie jest wymagane.
W terapii małopłytkowości stosuje się:
- leki uszczelniające naczynia włosowate (np. witaminę C),
- przetaczanie zawiesiny płytek izolowanych z krwi osób zdrowych,
- glikokortykosteroidy,
- leki immunosupresyjne (hamujące reakcje układu immunologicznego),
- agonistów receptora trombopoetyny,
- preparat immunoglobulin (IVIG),
- antybiotyki,
- usunięcie śledziony, czyli zabieg splenektomii,
- przeszczepienie szpiku kostnego.
Terapia małopłytkowości obejmuje również odstawienie leków, które mogą powodować trombocytopenię.
Małopłytkowość u kobiet ciężarnych zazwyczaj mija po porodzie.
Małopłytkowość może przebiegać z różnym nasileniem. Niektórzy pacjenci z małopłytkowością są niezwłocznie hospitalizowani i leczeni w warunkach szpitalnych, inni pozostają pod opieką hematologa i normalnie funkcjonują.
Zapobieganie małopłytkowości
Działanie zapobiegające powstaniu małopłytkowości odnosi się przede wszystkim do wtórnej postaci. To oznacza, że należy unikać czynników powodujących małopłytkowość (np. leków, nadużywania alkoholu) oraz leczyć choroby do niej prowadzące. Profilaktyka obejmuje również wykonywanie morfologii krwi (w przypadku zdrowej osoby najlepiej co roku).
Więcej na podobny temat:
Trombocyty - normy, za niski i za wysoki poziom płytek krwi
Dlaczego spada poziom płytek krwi?
Z czym się wiąże nieprawidłowa ilość płytek krwi?
Co to jest anizocytoza płytek krwi?
Kiedy można oddać płytki krwi?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
