Spis treści:
- Paraliż senny – czym jest
- Przyczyny paraliżu sennego
- Objawy paraliżu sennego
- Leczenie paraliżu sennego
- Jak przerwać paraliż senny?
Paraliż senny – czym jest
Paraliż senny to niemożność wykonania ruchu przy pełnej przytomności. Jest rodzajem zaburzenia fizjologii snu, występującym rzadko, w postaci incydentów, w czasie przechodzenia między fazami snu i czuwania – najczęściej podczas zasypiania, choć może pojawiać się także podczas snu i bezpośrednio po przebudzeniu. Jeśli pojawia się podczas zasypiania, nazywa się to hipnagogicznym lub przedwczesnym paraliżem sennym. Jeśli zdarza się to po przebudzeniu, mówimy o hipnopompicznym paraliżu sennym.
Doświadczająca go osoba czuje, że nie może poruszyć żadnym mięśniem, będąc jednocześnie całkowicie świadoma tego, co się z nią dzieje. W trakcie tego stanu mogą występować halucynacje (w 75% przypadków), uczucie ucisku klatki piersiowej lub nóg, wrażenie dławienia się. Stąd paraliżowi sennemu przypisuje się rozmaite znaczenia kulturowe i religijne, nawiązujące do działania złych mocy. Paraliż senny trwa od kilku sekund do nawet kilku minut.
Niektóre źródła podają, że 4 na 10 osób mogło mieć paraliż senny. Po raz pierwszy zazwyczaj pojawia się w wieku kilkunastu lat, ale może wystąpić w dowolnym okresie życia.
Jakie są przyczyny paraliżu sennego?
Paraliż senny wynika z zaburzenia działania mózgu, polegającego na tym, że organizm podczas gwałtownego wybudzenia nie wyszedł z naturalnego stanu występującego w fazie REM lub podczas zasypiania wszedł w fazę snu przy jednoczesnym zachowaniu świadomości.
Porażenie senne jest prawidłowym stanem, gdy śpimy. Jego celem jest zapobieganie przypadkowym ruchom w czasie snu. Na skutek wysłania impulsów z mózgu dochodzi do zahamowania neuronów rdzenia kręgowego, które są odpowiedzialne za utrzymanie odpowiedniego napięcia mięśniowego. Dzięki temu, gdy śnimy o pływaniu, lataniu czy pogoni za kimś, nasze ciało pozostaje w łóżku.
Przyczyną nieprawidłowego paraliżu sennego jest wysłanie przez mózg tych impulsów w niewłaściwym momencie, np. tuż przed zaśnięciem lub podczas gwałtownego wybudzania, gdy nie doszło jeszcze do utraty świadomości (lub śpiący właśnie wyszedł z tego stanu).
Paraliż senny może występować rodzinne, ale mogą go też wyzwalać niektóre czynniki, np.:
- brak snu lub zaburzone wzorce snu (np. przy pracy zmianowej),
- stany psychiczne, takie jak stres,
- niektóre choroby, np. narkolepsja, choroba afektywna dwubiegunowa, zaburzenia lękowe, zespół stresu pourazowego, obturacyjny bezdech senny,
- spanie na plecach,
- skurcze nóg,
- stosowanie niektórych leków (np. na ADHD),
- narkotyki i nadużywanie alkoholu.
Przyczyną powtarzających się epizodów paraliżu sennego może być choroba, dlatego należy zgłosić się z takim problemem do lekarza. Jednak epizodycznie występuje też u osób zdrowych i nie musi być powodem do zmartwień.
Bardzo rzadko przyczyną paraliżu sennego są głębokie zaburzenia psychiatryczne. Przeważnie problem świadczy o zakłóceniu płynnego przejścia między fazami snu i czuwania.
Jakie objawy mogą towarzyszyć paraliżowi sennemu?
Paraliżowi sennemu zwykle towarzyszą objawy, które większość osób określa jako bardzo nieprzyjemne. Oprócz uczucia sparaliżowania mięśni mogą pojawiać się:
- dudnienie w uszach,
- wrażenie bezwładnego spadania,
- przygniecenia klatki piersiowej,
- przyspieszone bicie serca (tachykardia),
- uczucie strachu,
- halucynacje wzrokowe, słuchowe lub dotykowe.
Leczenie paraliżu sennego
Pojedyncze epizody paraliżu sennego przeważnie nie wymagają leczenia. Jeśli występują zaburzenia psychiatryczne lub inne schorzenia, które mogą mieć wpływ na wystąpienie porażenia sennego, powinny być leczone. Poza tym warto przyjrzeć się swojej rutynie związanej ze spaniem i poprawić jakość wypoczynku, jeśli jest taka potrzeba (więcej na ten temat: Zasady dobrego snu). W niektórych przypadkach mogą być pomocne leki przeciwdepresyjne i leki uspokajające lub psychoterapia.
Aby zapobiec wystąpieniu paraliżu sennego, należy:
- starać się regularnie spać od 6 do 8 godzin na dobę,
- kłaść się spać o podobnej porze każdego wieczoru i wstawać o tej samej porze,
- wieczorem wykonywać ćwiczenia, ale co najmniej 4 godziny przed spaniem,
- unikać używania urządzeń elektronicznych przed zaśnięciem,
- ograniczyć spożywanie kofeiny i alkoholu.
Jak przerwać paraliż senny?
W przypadku wystąpienia porażenia sennego przede wszystkim należy zachować spokój. Choć w momencie paraliżu może wydawać się to niemożliwe, problem ustępuje samoistnie po krótkim czasie. Pomocne może być wykonywanie głębokich wdechów i wydechów, które mogą przyspieszyć ustąpienie paraliżu.
Źródła: www.webmd.com, www.nhs.uk, www.sleepfoundation.org
Więcej na podobny temat:
Porażenie przysenne - kiedy we śnie brak Ci tchu
Co to są nieorganiczne zaburzenia snu?
Jakie mamy neurologiczne zaburzenia snu?
Bezsenność - skąd się bierze, jak zapobiegać problemom ze snem
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
