Spis treści:
- Czym jest szczepionka na koronawirusa?
- Jakie testy przechodzi szczepionka przeciwko COVID-19?
- Szczepionka na koronawirusa – rodzaje
- Korzyści z przyjęcia szczepionki na koronawirusa
- Jak długo działa szczepionka na koronawirusa?
- Możliwe działania niepożądane szczepionki na COVID-19
- Kto otrzyma szczepionkę na koronawirusa?
Czym jest szczepionka na koronawirusa?
Leczenie COVID-19 opiera się głównie na łagodzeniu objawów choroby. Nie ma leczenia przyczynowego. Pacjentom z koronawirusem jest podawany lek przeciwwirusowy (remdesiwir), jednak największą skuteczność ma on wtedy, gdy jest stosowany na początku objawów, zatem nie zawsze jest skuteczny. Dlatego w przypadku koronawirusa największe znaczenie ma zapobieganie zakażeniu. Dotychczas stosowane metody (izolacja społeczna, maseczki, dezynfekcja rąk) nie są wystarczające. Duże nadzieje pokłada się w szczepionce na koronawirusa, nad którą trwają prace.
Wielka Brytania jako pierwszy kraj na świecie dopuściła szczepionkę na koronawirusa (firmy BioNTech i Pfizer) do użytku (oficjalnie jako „szybkie tymczasowe zezwolenie regulacyjne w celu rozwiązania istotnych problemów zdrowia publicznego, takich jak pandemia”). Jest to szczepionka mRNA przeznaczona do stosowania u osób powyżej 16. roku życia. Jej skuteczność wynosi 95%, a u osób starszych, które słabiej reagują na szczepienia – 94%. Wymaga podania dwóch dawek w odstępie 3 tygodni. Organizm zyskuje odporność po tygodniu do dwóch od zaszczepienia.
Jakie testy przechodzi szczepionka przeciwko COVID-19?
Szczepionka na koronawirusa dopuszczona jako pierwsza do użytku była poddana testom z udziałem 43 tys. ludzi, które zostały zakończone, gdy liczba potwierdzonych przypadków COVID-19 w tej grupie wyniosła 170 osób, z tym że 162 przypadki to badani, którym podano placebo.
To w dużym skrócie, bo szczepionka na koronawirusa (podobnie jak inne szczepionki) musi przejść kilka etapów restrykcyjnych badań, w tym duże badania III fazy z udziałem dziesiątek tysięcy ludzi. Badania nad szczepionką na koronawirusa dodatkowo obejmują również testy z udziałem pacjentów z grup ryzyka.
Badania z udziałem ludzi (inaczej kliniczne) muszą wykazać bezpieczeństwo i skuteczność stosowania.
Oczywiście nie da się sprawdzić wszystkiego, np. długoterminowych konsekwencji dla zdrowia, dlatego nawet gdy preparat jest już dopuszczony do użytku, nadal są monitorowane efekty jego działania i ewentualne skutki uboczne.
Szczepionki na koronawirusa – rodzaje
Na świecie jednocześnie trwa wiele prac nad szczepionką przeciw COVID-19 na różnych etapach testowania. Badanych jest aktualnie 58 szczepionek z udziałem ludzi i ponad 80 szczepionek z udziałem zwierząt (są to tzw. badania przedkliniczne). Testowanych jest kilka rodzajów szczepionek:
- Inaktywowana lub osłabiona szczepionka na koronawirusa, wykorzystująca osłabioną lub nieaktywną postać wirusa, co ma na celu pobudzenie w sposób kontrolowany układu odpornościowego do obrony przed wirusem.
- Szczepionki na koronawirusa na bazie białka, które wykorzystują nieszkodliwe fragmenty białek lub osłonki białkowe naśladujące wirusa COVID-19, aby wywołać odpowiedź immunologiczną.
- Szczepionki na koronawirusa z wektorami wirusowymi, które wykorzystują wcześniej genetycznie zmodyfikowany patogen, aby nie wywoływał choroby, ale produkujący białka koronawirusa. W ten sposób pobudzany jest układ odpornościowy.
- Szczepionki RNA i DNA na koronawirusa. To najnowocześniejsze szczepionki, które wykorzystują zmodyfikowany materiał genetyczny wirusa do wytworzenia białka, wywołującego w organizmie odpowiedź immunologiczną.
Pierwsza dopuszczona szczepionka przeciwko COVID-19 jest preparatem na bazie RNA.
Korzyści szczepionki na koronawirusa
Podstawową korzyścią szczepionki na koronawirusa jest stymulowanie układu odpornościowego tak, aby organizm wytworzył wystarczającą ilość przeciwciał przeciwko wirusowi, a w rezultacie zyskał na niego odporność. Szczepionka ma więc chronić przed zakażeniem, rozwojem choroby COVID-19 oraz powikłaniami koronawirusa.
Jak długo działa szczepionka na koronawirusa?
Naukowcy i producenci nie wiedzą, jak długo będzie się utrzymywać odporność po przyjęciu szczepionki na koronawirusa. Ustalenie tego wymaga dalszych obserwacji. Wiadomo jednak, że organizm zyskuje odporność w ciągu tygodnia do dwóch od przyjęcia szczepionki.
Możliwe działania niepożądane szczepionki na COVID-19
Producenci deklarują, że dopuszczone jako pierwsze do obrotu szczepionki są nie tylko skuteczne, ale i bezpieczne. Były dobrze tolerowane przez uczestników badań, a większość skutków ubocznych trwała krótko. Do bardzo częstych działań niepożądanych szczepionki na koronawirusa zaliczono:
Inne możliwe skutki uboczne, rzadziej występujące, to nudności, miejscowy obrzęk lub zaczerwienienie w miejscu ukłucia, a także powiększone węzły chłonne.
Kto otrzyma szczepionkę na koronawirusa?
Poszczególne państwa deklarują, że szczepionki trafią najpierw do grup najbardziej narażonych na zakażenie koronawirusem i ciężki przebieg COVID-19: mieszkańców i pracowników domów opieki, służby zdrowia, osób starszych, służb mundurowych, a następnie do kolejnych grup ludzi.
Źródła: Informacja dla pacjentów na temat szczepionki na koronawirusa firmy Pfizer [online], assets.publishing.service.gov.uk, [dostęp:] 04.12.2020.
Światowa Organizacja Zdrowia, www.who.int,
Polska przygotowuje się na zakup i przyjęcie szczepionki na COVID-19. Portal Gov.pl,
Elie Dolgin, COVID-19 vaccines poised for launch, but impact on pandemic unclear, Nature Biotechnology [online], www.nature.com/articles/d41587-020-00022-y, [dostęp:] 04.12.2020.
Więcej na podobny temat:
Koronawirus a antybiotyk. Czy, kiedy i jaki lek pomaga przy COVID-19?
Cynk a koronawirus. Czy cynk jest skuteczny w zapobieganiu i leczeniu COVID-19?
Poród a koronawirus. Jak postępować i na co się przygotować?
Koronawirus. Co robić, gdy doszło do zakażenia lub wystąpią objawy COVID-19
Objawy koronawirusa dzień po dniu. Jak rozwija się COVID-19?
Koronawirus a zmęczenie. Objaw COVID-19, który może trwać miesiącami
Objawy koronawirusa u osób starszych. COVID-19 często zaczyna się nietypowo
Jak długo i kiedy zarażamy koronawirusem?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
