Spis treści:
- Przyczyny opuchniętych powiek: miejscowe i ogólne
- Jak rozpoznać i jakie badania wykonać?
- Alarmujące objawy przy opuchniętych powiekach
- Leczenie opuchniętych powiek
Przyczyny opuchniętych powiek: miejscowe i ogólne
Najczęstszą przyczyną zgłaszanego lekarzowi obrzęku powiek są reakcje alergiczne: dotyczące tylko powieki lub uogólnione – np. związane z obrzękiem śluzówki nosa albo z groźniejszym obrzękiem naczynioruchowym (obrzękiem Quinckego). Za opuchnięcie jednej powieki może odpowiadać jęczmień, gradówka lub ugryzienie owada. Natomiast obie powieki mogą puchnąć, jeśli mamy migrenę, niedoczynność tarczycy lub zapalenie spojówek.
Opuchnięcie powiek występuje nie tylko jako następstwo schorzeń dotykających powiek, oczu i ich okolicy, ale też całego organizmu.
Do możliwych przyczyn opuchniętych powiek należą:
- schorzenia miejscowe (np. alergia miejscowa, gradówka, jęczmień, zapalenie brzegów powiek, infekcyjne zapalenie powiek, półpasiec, ugryzienie owada),
- schorzenia oczodołu i okolicy (np. zapalenie oczodołu, zakrzepica zatoki jamistej),
- schorzenia uogólnione (np. niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy, ogólnoustrojowe reakcje alergiczne, obrzęk uogólniony).
Jak rozpoznać i jakie badania wykonać?
Rozpoznanie opuchniętych powiek (obrzęku powiek) ustala się przede wszystkim na podstawie objawów klinicznych. Do stwierdzenia wielu z przyczyn wystarczy zbadanie chorego i ocena symptomów.
Na przykład swędzenie, brak bólu (niekiedy uogólnione reakcje jak pokrzywka, świsty przy oddychaniu, katar alergiczny) wskazują na alergiczne podłoże opuchniętych oczu. W razie wystąpienia objawów ogólnych, jak duszność, świsty, obrzęk w innych miejscach ciała, trzeba wezwać karetkę pogotowia.
Gdy obrzęk objął nie tylko powieki, ale opuchnięte są również twarz, stopy czy dłonie, lekarz może podejrzewać choroby nerek, wątroby lub serca, dlatego powinien zlecić dodatkowe badania: oznaczanie enzymów wątrobowych (tzw. próby wątrobowe), kreatyniny (służącej monitorowaniu pracy nerek), EKG, echo serca.
Jeżeli, oprócz opuchnięcia oczu, zajęte są rzęski, widoczne jasne łuski na brzegach powiek, należy podejrzewać zapalenie brzegów powiek. Do tego pojawiają się pieczenie, swędzenie, zaczerwienienie. Okulista stawia diagnozę bez badań i przepisuje leki.
Z kolei charakterystyczny dla nadczynności tarczycy wytrzeszcz oczu, może być również symptomem zapalenia oczodołu (zwykle jednak występuje wtedy jednostronnie) lub zakrzepicy zatoki jamistej. Gdy występuje wytrzeszcz bez bólu, konieczne są badania hormonów tarczycy (TSH, T4), a jeśli podejrzewa się choroby oczodołu i okolicy (może pojawić się gorączka, dolegliwości bólowe, w tym ból głowy, porażenie ruchów gałki ocznej, zaburzenie ostrości widzenia), pilnie należy wykonać tomografię lub rezonans magnetyczny.
Oko i pobliski obszar to miejsce często atakowane przez uśpionego wirusa ospy, który uaktywnia się w postaci półpaśca. Trudno pomylić tę chorobę z inną - oprócz obrzęku jednej powieki i oka, uwidaczniają się zgrupowane pęcherzyki, z czasem zasychające, owrzodzenia, zaczerwienienie skóry, a chory odczuwa silny ból. Lekarz stawia diagnozę bez dodatkowych badań. Leczenie polega na przyjmowaniu leków przeciwbólowych, przeciwwirusowych oraz maści kortykosteroidowej na obrzęk powieki i oka.
Miejscowe zaczerwienienie i ból oraz białawy guzek, a także obrzęk brzegu powieki lub powieki, wskazują na gradówkę lub jęczmień. W obu przypadkach należy udać się do okulisty. Lekarz przepisuje maść lub krople z antybiotykiem. W przypadku jęczmienia pomocne są nagrzewania lub suche rozgrzewające kompresy.
Zarówno gradówka, jak i jęczmień mogą ustąpić samoistnie. Jeżeli leczenie doraźne nie przynosi efektów, przeprowadza się zabieg chirurgiczny.
Należy dodać, ze jeżeli opuchnięcie powiek występuje z ociepleniem miejscowym tkanek, zaczerwienieniem, bólem (nasilającym się przy dotyku), to wskazuje na stan zapalny lub infekcję. Jeżeli oczy są spuchnięte, ale nie swędzą, to raczej nakierowuje na choroby układu krążenia albo nerek. Z kolei świąd mówi nam o alergii.
Jeżeli dolegliwości ograniczają się do jednego oka, nie należy panikować, zwykle nie jest to nic poważnego. Jeśli jednak obrzęk jest duży, obustronny, powinno nas to zaniepokoić i skłonić do wizyty u lekarza.
Alarmujące objawy przy opuchniętych powiekach
Zawsze gdy oprócz opuchnięcia powiek zauważymy te objawy, należy szukać pomocy medycznej:
- gorączka,
- trudność lub niemożność ruszania oczami,
- wytrzeszcz gałek,
- problemy ze wzrokiem, np. utrata ostrości wzroku.
Leczenie opuchniętych oczu
Jeżeli spuchnięcie powiek nastąpiło w wyniku alergii na jakiś składnik, np. roślinny, kosmetyk, lek, wówczas złagodzenie objawów powinno nastąpić po wyeliminowaniu alergenu. Ulgę przyniesie również chłodny okład. W przypadku nieustąpienia obrzęku po 24 godzinach, zalecane jest użycie maści kortykosteroidowej.
Alergia nie zawsze jest źródłem dolegliwości. W innych okolicznościach należy leczyć chorobę powodującą opuchliznę.
Źródła: R.S. Porter i inni (red.), The Merck Manual. Objawy kliniczne, Wydanie I polskie, Edra Urban & Partner, Wrocław 2015,
R.Berkow, MSD Manual. Podręcznik diagnostyki i terapii, Urban & Partner, Wrocław 1995.
Więcej na podobny temat:
Opuchnięte powieki – przyczyny i jak się ich pozbyć domowymi sposobami
Urazy oczu – co robić?
Przyczyny bólu oczu - 9 najczęstszych dolegliwości
Domowe sposoby na spuchnięte powieki - 8 sprawdzonych sposobów
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
