Spis treści:
- Poranny kaszel mokry i suchy – przyczyny
- Poranny kaszel u dziecka – co oznacza?
- Poranny kaszel – jakie badania zrobić?
- Co robić, gdy występuje poranny kaszel?
- Leki na poranny kaszel
- Poranny kaszel – jakie objawy powinny niepokoić?
- Czy poranny kaszel sam ustąpi?
Poranny kaszel mokry i suchy – przyczyny
Kaszel w okresie infekcyjnym nie jest niczym dziwnym, jednak gdy pojawia się głównie rano po przebudzeniu, może niepokoić. Poranny kaszel różne potencjalne przyczyny, zarówno związane z chorobami, jak i czynnikami zewnętrznymi. Może też różnić się długością trwania:
- < 3 tygodnie - kaszel ostry (głównie wirusowe zakażenie dróg oddechowych),
- od 3 do 8 tygodni - kaszel podostry (często jest to kaszel poinfekcyjny lub występujący w zakażeniach atypowych, np. mykoplazma),
- > 8 tygodni - kaszel przewlekły (np. związany z paleniem papierosów, astmą, stosowaniem leków)
Mokry i suchy kaszel poranny miewają te same przyczyny.
Poranny kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny (tzw. mokry kaszel) może być związany z takimi stanami jak:
- ostra infekcja dróg oddechowych (np. przeziębienie, grypa) – to najczęstsza przyczyna mokrego kaszlu po przebudzeniu; pojawia się, bo przez noc wydzielina zalega w drogach oddechowych i organizm usuwa ją dopiero, gdy wstaniemy,
- przewlekłe zapalenie oskrzeli – charakterystycznym objawem jest poranny długotrwały kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny; często występuje u osób palących papierosy,
- rozstrzenie oskrzeli – oprócz pasz lub któremu często towarzyszy wykształcanie ropnej wydzieliny pojawia się też stan podgorączkowy (więcej: rozstrzenie oskrzeli),
- choroba serca – w ich przebiegu u niektórych osób w płucach pojawia się płyn, co powoduje kaszel,
- POChP – długotrwały kaszel jest pierwszym objawem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc; zwykle jest mokry, ale czasami chorzy skarżą się na suchy kaszel,
- astma – kaszel przy astmie jest zwykle suchy, ale może być też produktywny; nasila się często nocą lub rano,
- palenie papierosów – palacze często skarżą się na poranne napady kaszlu, którym towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny.
Poranny suchy kaszel z kolei może mieć takie przyczyny jak:
- suche powietrze – gdy wilgotność powietrza w sypialni jest zbyt niska, to śluzówka dróg oddechowych staje się wysuszona i może pojawić się poranny suchy kaszel,
- alergia – kaszel alergiczny jest zazwyczaj suchy nieproduktywny bardzo często nasila się rano a czasami w nocy co jest związane z alergią uczuleniem na alergeny wziewne przyczyną mogą być roztocze kurz a także pyłki w okresie pylenia,
- astma – charakteryzuje się zazwyczaj napadowym suchym kaszlem, który nasila się w nocy lub rano,
- zastoinowa niewydolność serca – suchy kaszel pojawiający się rano lub w pozycji leżącej jest częstym objawem tej choroby; zwykle pojawia się też duszność i obrzęk kończyn,
- refluks żołądkowo-przełykowy – cofająca się treść żołądka podrażnia gardło i drogi oddechowe, stąd objawem bywa kaszel; leczenie inhibitorami pompy protonowej przynosi poprawę,
- infekcje dróg oddechowych, w tym przeziębienie,
- stosowanie niektórych leków – np. leków na nadciśnienie (inhibitory konwertazy angiotensyny), beta-blokerów lub leków moczopędnych,
- czynniki psychologiczne (kaszel psychogenny) – kaszel może pojawiać się na tle nerwowym; występuje kiedy nie ma przyczyny organicznej; aby go zdiagnozować, najpierw trzeba wykluczyć inne możliwe przyczyny; kaszel poranny na ogół ma inne źródła.
Poranny kaszel może być też związany z rozwojem zmian uciskających lub podrażniających okoliczne struktury, np. guza nowotworowego albo tętniaka.
Poranny kaszel u dziecka – co oznacza?
Najczęstszą przyczyną porannego kaszlu u dziecka jest infekcja dróg oddechowych. W nocy śluzówka wysycha a wydzielina spływa po tylnej ścianę gardła i gromadzi się w drogach oddechowych. Po przebudzeniu często konieczne jest wykasłanie zalegającego śluzu. Czas trwania kaszlu wynikający z infekcji u dziecka może przedłużać się nawet do kilku tygodni.
Poranny kaszel u dzieci rzadziej jest związany z takimi chorobami jak mukowiscydoza czy wada serca. Należy także rozważyć, czy kasłanie nie wynika przypadkiem ze stresu. Kaszel przewlekły, zarówno u dzieci jak i dorosłych, miewa podłoże psychogenne.
Takie przyczyny jak refluks czy kaszel polekowy rzadko dotyczą dzieci.
Poranny kaszel – jakie badania zrobić?
W przypadku porannego kaszlu zwykle nie trzeba wykonywać specjalnych badań, ponieważ rzadko kiedy przyczyną jest poważny problemem zdrowotny. Jeśli jednak objaw nie ustępuje, powoduje duszność albo inne niepokojące objawy, należy skonsultować się z lekarzem.
Diagnostyka przewlekłego kaszlu obejmuje często RTG klatki piersiowej, badanie spirometryczne oraz testy alergologiczne. Pomocne jest również dokładne badanie laryngologiczne, dzięki któremu można rozpoznać infekcje i stany zapalne gardła, nosa i zatok. Przy podejrzeniu refluksu żołądkowo-przełykowego zalecane jest badania endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli gastroskopia.
Co robić, gdy występuje poranny kaszel?
W większości przypadków poranny kaszel złagodzisz stosując domowe sposoby leczenia. Doraźnie napij się ciepłej wody, aby nawilżyć gardło po nocy. Pamiętaj o nawadnianiu organizmu w ciągu dnia (2-3 l płynów), dzięki czemu śluzówka dróg oddechowych będzie bardziej nawilżona w trakcie snu. Istotne jest też nawilżanie powietrza w sypialni, szczególnie w okresie grzewczym (optymalny poziom to 40-60%).
Aby ograniczyć kasłanie, stosuj płukanki na gardło. Polecana jest m.in. płukanka z solą. Wsyp pół łyżeczki soli kuchennej do szklanki ciepłej wody, rozpuść i płucz gardło przed snem. Taka mikstura usunie drobnoustroje i zadziała nawilżająco. Do płukania gardła możesz też wykorzystać ziołowe napary z rumianku, szałwii, prawoślazu lub nagietka.
Na poranny kaszel pomogą inhalacje. Zrób je przed spaniem i w ciągu dnia, albo rano, aby złagodzić dolegliwości. Wykorzystaj do nich dostępne w aptece roztwory soli fizjologicznej (warto wybierać te z dodatkiem kwasu hialuronowego, który wzmacnia działanie nawilżające). Albo zrób tradycyjną inhalację parową, wdychając parę nad miską z gorącą wodą. Do inhalacji na kaszel występujący rano polecane są zioła takie jak rumianek, prawoślaz, sosna, rozmaryn, szałwia.
Do leczenia kaszlu przeznaczone są też tabletki do ssania. Możesz wybrać te z naturalnymi składnikami, jak miód, porost islandzki, podbiał czy tymianek.
W przypadku alergicznego podłoża kaszlu należy, o ile to możliwe, wyeliminować alergeny z otoczenia. Zaleca się regularne pranie pościeli, usunięcie dywanów i wszelkich nadmiarowych rzeczy, które zbierają kurz. Płukanie nosa preparatami na bazie soli morskiej może również zmniejszyć nasilenie objawów, w tym kaszlu. Przeczytaj też: Alergia na roztocza
Więcej metod, dzięki którym uporasz się z porannym kaszlem, znajdziesz w naszym artykule: Domowe sposoby na kaszel
Leki na poranny kaszel
Dostępnych jest wiele różnych leków stosowanych na poranny kaszel w zależności od przyczyny i rodzaju kaszlu. Substancje aktywne, które występują w lekach na kaszel, to np.:
- leki o działaniu hamującym kaszel: kodeina, dekstrometorfan, butamirat,
- leki o działaniu wykrztuśnym (stosować maksymalnie do godziny 16, aby nie utrudniać snu): ambroksol, acetylocysteina, bromheksyna, gwajafenezyna,
- leki przeciwalergiczne: desloratadyna, loratadyna, cetyryzyna.
W przypadku chorób alergicznych i astmy lekarz może przepisać leki rozszerzające oskrzela (np. salbutamol, fenoterol) oraz glikokostykosteroidy (np. budezonid), aby zmniejszyć napady kaszlu.
Poranny kaszel – jakie objawy powinny niepokoić?
Niepokojące objawy przy porannym kaszlu, które powinny skłonić cię do pilnej wizyty u lekarza, to:
- duszność,
- świszczący oddech,
- bóle w klatce piersiowej,
- nieplanowana utrata wagi,
- kaszel, który nie ustępuje i ciągnie się tygodniami,
- nawracające gorączki,
- nocne poty,
- omdlenia,
- silne zmęczenie,
- obrzęki,
- trudności z przełykaniem.
Czy poranny kaszel sam ustąpi?
W zdecydowanej większości przypadków poranny kaszel samoistnie ustępuje, ponieważ często jest wynikiem infekcji wirusowej. W innych przypadkach dolegliwość może być przewlekła i dopiero wyleczenie choroby podstawowej sprawi, że zniknie. Tak jest w przypadku refluksu, alergii czy astmy.
Kaszel związany z paleniem papierosów ustąpi dopiero po jakimś czasie po rzuceniu palenia. Można go też złagodzić preparatami na kaszel dla palaczy z apteki. Niektóre choroby mają charakter przewlekły, a ich wyleczenie nie jest możliwe, jak w przypadku niektórych nowotworów lub przewlekłej obturacyjnej choroby płuc – w takich sytuacjach kaszel może nawracać.
Czytaj także:
Co oznacza mokry kaszel u dziecka bez gorączki? Te wskazówki pomogą ci znaleźć przyczynę
3 babcine mikstury na kaszel. Pomogą przy kaszlu suchym i mokrym
Babcie zbierały ją latem i robiły z niej syropy. To skuteczne remedium na kaszel i inne objawy przeziębienia
Czy można z kaszlem wychodzić na dwór?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
