Zapalenie pęcherza (łac. cystitis) to stan zapalny wynikający z zakażenia, zazwyczaj bakteriami Gram-ujemnymi (np. bakterią E. coli) i jest najczęstszym rodzajem zakażenia układu moczowego (ZUM). Przeważnie występuje u kobiet. Zapalenie pęcherza może rozwinąć się nie tylko u dorosłych (częste jest zapalenie pęcherza w ciąży), ale też u dzieci, w tym noworodków i niemowląt.
Spis treści:
- Zapalenie pęcherza – objawy
- Zapalenie pęcherza – przyczyny
- Leki na zapalenie pęcherza
- Domowe sposoby na zapalenie pęcherza
- Zapalenie pęcherza u dziecka
- Zapalenie pęcherza w ciąży
- Zapalenie pęcherza u mężczyzny
- Zapobieganie zapaleniu pęcherza
Zapalenie pęcherza – objawy
Dolegliwości związane z zapaleniem pęcherza moczowego są na tyle dokuczliwe, że szybko można je odczuć. Należą do nich:
- pieczenie podczas oddawania moczu,
- ból podczas oddawania moczu,
- uczucie parcia na pęcherz,
- częstomocz,
- ból w dole brzucha (nad spojeniem łonowym).
To podstawowe objawy zapalenia pęcherza. Czasem może pojawić się krwiomocz (krew w moczu, czerwone zabarwienie moczu), gorączka (gdy choroba obejmie nerki), nudności i wymioty.
Żadnego z powyższych objawów nie należy bagatelizować. W badaniach laboratoryjnych moczu stwierdza się leukocyturię (zwiększoną obecność krwinek białych w moczu) i często bakteriomocz (u zdrowej osoby mocz jest środowiskiem jałowym, wolnym od drobnoustrojów).
Czasem uczucie pieczenia albo ból podczas oddawania moczu mogą sugerować inne problemy zdrowotne: u kobiet grzybicze zapalenie pochwy albo chorobę przenoszoną drogą płciową, jak np. rzeżączka.
Zapalenie pęcherza moczowego bywa niekiedy powikłaniem, mówimy wtedy o powikłanym zapaleniu pęcherza. Rozwija się jako następstwo innych problemów zdrowotnych lub zabiegów. Pojawiają się wtedy dodatkowe objawy.
Gdy przyczyną jest kamica nerkowa, dochodzi do trudności z oddaniem moczu, zastoju moczu, chory odczuwa bóle lędźwiowe oraz ból nerki. Jeżeli pacjent ma założony cewnik w pęcherzu moczowym (to także zwiększa ryzyko zakażenia) i dochodzi do rozwoju bakteriomoczu, często u pacjenta występuje gorączka i złe samopoczucie.
Zapalenie pęcherza – przyczyny
Do zapalenia pęcherza moczowego dochodzi najczęściej drogą wstępującą – przez cewkę moczową, tędy dostają się drobnoustroje i zagnieżdżają w drogach moczowych.
Najczęstszym czynnikiem etiologicznym jest pałeczka Escherichia coli, która odpowiada w 70-95% za rozwój infekcji - mówi lek. Łukasz Curyło, specjalista urologii z krakowskiej SCM Clinic.
Bakteria E. coli może się przedostać do cewki moczowej z odbytu.
Brak odpowiedniego leczenia umożliwi dalszą migrację bakterii - moczowodami do nerek, a to może mieć niebezpieczne dla zdrowia konsekwencje, np. spowodować odmiedniczkowe zapalenie nerek.
Może się zdarzyć, że zakażenie pęcherza bakteriami nie da żadnych objawów. Wtedy mamy do czynienia z bakteriomoczem bezobjawowym, którego nie trzeba leczyć (poza kobietami w ciąży i osobami przed zabiegami urologicznymi).
Kto jest najbardziej narażony na zapalenie pęcherza?
Zapalenie pęcherza zdecydowanie częściej dotyka kobiet. Szacuje się, że w ciągu życia 1 na 5 kobiet choć raz będzie miała zakażenie układu moczowego. Związane jest to z ich budową anatomiczną – kobieca cewka moczowa jest krótka (cewka moczowa u mężczyzn jest nawet 4-krotnie dłuższa) i jej ujście znajduje się bliżej odbytu.
Około 80% przypadków zakażeń układu moczowego występuje u kobiet. Nie tylko ze względu na warunki anatomiczne kobiecej cewki moczowej, która jest krótsza, ale i brak wydzielania substancji przeciwbakteryjnych przez żeński układ moczowy
– dodaje lek. Łukasz Curyło.
Większość zakażeń dotyczy kobiet w wieku rozrodczym, wtedy do zakażenia dochodzi w wyniku aktywności seksualnej. Przeczytaj też: Zapalenie pęcherza po stosunku - jak je leczyć i zapobiegać?
Zakażenie układu moczowego u kobiety może być też powikłaniem przedwczesnego porodu.
Co sprzyja zapaleniu pęcherza?
Do czynników ryzyka zapalenia pęcherza należą m.in.:
- częste kontakty seksualne (zwłaszcza bez prezerwatywy),
- niewłaściwa higiena intymna,
- wychłodzenie, zawianie pęcherza.
Poza tym na zakażenia układu moczowego bardziej narażone są kobiety w ciąży i w połogu, chorzy na cukrzycę i dnę moczanową, osoby z chorobami immunologicznymi oraz z założonym cewnikiem.
Leki na zapalenie pęcherza
Leczenie zapalenia pęcherza moczowego zazwyczaj nie wymaga hospitalizacji. Niepowikłane zapalenie pęcherza ma tendencję do ustępowania bez leczenia w ciągu kilku do kilkunastu dni. Jednak istnieje ryzyko rozszerzenia infekcji. Leki stosowane na zapalenie pęcherza to leki z grupy fluorochinolonów, antybiotyków, leki przeciwbólowe i rozkurczowe.
Skuteczny antybiotyk na zapalenie pęcherza bez recepty to furazydyna o działaniu bakteriostatycznym. Choć jest to lek przeciwbakteryjny nie powinien być jednak nazywany antybiotykiem, zalicza się do tzw. chemioterapeutyków.
Jednak najbezpieczniej będzie od razu udać się do lekarza pierwszego kontaktu (urologa lub internisty). Zleci on badanie moczu – analizę ogólną z posiewem, które może ujawnić bakterie w moczu (ich gatunek i liczebność). Na tej podstawie specjalista powinien przepisać odpowiednie leki.
Ważne, żeby nie przerywać leczenia, nawet jeśli szybko zauważy się poprawę, aby zapobiec nawrotom choroby. Po zakończonej kuracji warto zrobić kontrolne badania moczu.
W niektórych przypadkach lekarze zlecają też USG nerek i urografię. Tak się dzieje jednak w uzasadnionych przypadkach, kiedy zachodzi podejrzenie powikłań.
Domowe sposoby na zapalenie pęcherza
Gdy zapalenie pęcherza przebiega łagodnie i nie ma gorączki można próbować leczyć się samemu, wykorzystując domowe sposoby na zapalenie pęcherza, jak nasiadówki i kuracje ziołowe.
Zapalenie pęcherza u dziecka
Objawy zapalenia pęcherza u dzieci, które powinny zaniepokoić rodziców, to rozdrażnienie, ból brzucha, brak apetytu, gorączka, ciemne zabarwienie moczu (czerwonawe), ból podczas mikcji, niekiedy pojawiają się wymioty i biegunka. Mogą one sugerować zapalenie pęcherza u dziecka.
Zapalenie pęcherza w ciąży
Kobiety ciężarne należą do grup narażonych na rozwój zapalenia pęcherza. Sprzyjają temu m.in. powiększenie macicy, cukrzyca ciężarnych, zmiany hormonalne w ciąży, a przez to zastój moczu, oraz obniżona odporność matki.
Zapalenie pęcherza w ciąży trzeba leczyć, ponieważ przyczyną jest infekcja bakteryjna, która może się rozprzestrzenić w organizmie i zagrażać zdrowiu mamy i dziecka. Jeśli jesteś w ciąży i masz objawy zapalenia pęcherza moczowego, powinnaś zgłosić się do lekarza, który zleci posiew moczu i przepisze leki.
Na zapalenie pęcherza w ciąży stosuje się leki przeciwbakteryjne, które są bezpieczne dla ciężarnych, np. amoksycylinę, amoksycylinę z kwasem klawulanowym, fosfomycynę i cefaleksynę.
Zapalenie pęcherza u mężczyzny
Jeśli u mężczyzny rozwinęło się zapalenie pęcherza, jest ono z góry uznawane za powikłane zakażenie układu moczowego. Objawy są takie same jak u kobiet. Jednak rozwój tego rodzaju zakażenia u mężczyzny powinien wzbudzić niepokój i wymaga dokładniejszych badań, szczególnie jeśli nawraca. Przyczyną zapalenia pęcherza moczowego u mężczyzny może być zapalenie gruczoły krokowego.
Zapobieganie zapaleniu pęcherza moczowego
U wielu kobiet zapalenie pęcherza moczowego ma charakter nawracający – do zakażenia dochodzi niekiedy nawet kilka razy w roku.
Szacuje się, że ok. 50% kobiet ma choć raz w życiu infekcję układu moczowego, z czego 25% miewa jej nawroty. Nawrotowe infekcje układu moczowego to co najmniej 3 epizody infekcji w ciągu roku lub 2 epizody w ciągu sześciu miesięcy– wyjaśnia lek. Łukasz Curyło.
Pomocne w unikaniu zakażeń dróg moczowych jest:
- po wystąpieniu parcia na pęcherz jak najszybsze oddawanie moczu,
- oddawanie moczu po każdym stosunku płciowym,
- podczas czynności higieny intymnej wykonywanie ruchu od przodu do tyłu (zapobiega przenoszeniu bakterii z okolic odbytu do cewki moczowej),
- noszenie przewiewnej oddychającej bielizny,
- odpowiednie nawadnianie organizmu (1,5-2 litrów płynów na dobę),
- picie soku z żurawiny lub przyjmowanie suplementów diety na bazie żurawiny,
- picie ziół moczopędnych.
Treść artykułu pierwotnie została opublikowana 17.11.2019.
Czytaj także:
Nietrzymanie moczu – objawy, przyczyny i leczenie
Zapalenie cewki moczowej – jak dochodzi do zakażenia, objawy i leczenie
Jak prawidłowo oddać mocz do badania? Wyjaśnia specjalista urolog
Posiew moczu - cel i przebieg badania (wynik ujemny i dodatni)
Specjalista urologii z krakowskiej SCM clinic. Absolwent Akademii Medycznej w Krakowie. Egzamin specjalizacyjny z urologii zdał w 2012 roku uzyskując tytuł FEBU (Fellow European Board of Urology). Pracuje w Oddziale Klinicznym Urologii pod kierownictwem prof. Piotra Chłosty na stanowisku starszego asystenta. Od roku 2013 pełni funkcję Kierownika Przyklinicznej Poradni Urologicznej. Bierze czynny udział w Kongresach naukowych Polskiego Towarzystwa Urologicznego (PTU) oraz Europejskiego Towarzystwa Urologicznego (EAU). Współorganizuję kursy w ramach specjalizacji z zakresu urologii oraz technik małoinwazyjnych: laparoskopowych i endoskopowych. Szczególnie interesuje się onkologią urologiczną, laparoskopią w urologii oraz zabiegami rekonstrukcyjnymi dróg moczowych.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
