Obrzęk twarzy jest spowodowany nagromadzeniem płynu w tkankach. Może do tego dojść wskutek procesów zapalnych lub niezapalnych. To częsty objaw o wielu możliwych źródłach pochodzenia. W zależności od przyczyny opuchlizna może pojawić się nagle, rozwijać się przez tygodnie, miesiące lub lata, mogą towarzyszyć jej różne objawy, np.: ból, zaczerwienienie skóry, wysypka, tkliwość przy dotyku, duszność, ból w klatce piersiowej czy kaszel. Nagłe pojawienie się obrzęku twarzy nie zawsze jest groźne, ale może też zagrażać zdrowiu u życiu.
Spis treści:
Co może być przyczyną nagłego obrzęku twarzy?
Obrzęk twarzy jest objawem występującym dość często. Przyczynami mogą być infekcje, stany zapalne lub reakcje alergiczne.
Uraz
Nagły obrzęk twarzy mógł powstać w wyniku urazu. Jeśli do niego doszło, może pojawić się też krwiak, rana, a opuchnięte miejsce boli pod wpływem dotyku. Jeżeli nie występują niepokojące objawy, jak np. zawroty czy bóle głowy, nudności, ropna wydzielina, gorączka, to opuchlizna powinna samoistnie ustąpić. Aby złagodzić obrzęk, zaleca się chłodne okłady, pomocne mogą się okazać okłady z sody.
Zapalenie ślinianek
Nagły obrzęk twarzy w okolicy ucha i żuchwy jest jednym z objawów zapalenia ślinianek (gruczołów ślinowych). Choroba może rozwinąć się niezależnie od wieku. Ma podłoże bakteryjne lub wirusowe - najczęściej przyczyną jest wtedy świnka, przeciwko której dzieci są obowiązkowo szczepione.
Przy zapaleniu ślinianek pojawia się nagłe opuchnięcie twarzy, ale też ból, pieczenie, tkliwość, zaczerwienienie skóry w miejscu zapalenia, niekiedy gorączka i dreszcze. Leczenie zapalenia ślinianek zależy od przyczyny. Infekcje bakteryjne są leczone antybiotykami. Leczenie świnki polega na łagodzeniu objawów, poprzez przyjmowanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. Ważne jest odpowiednie nawodnienie. Wystąpieniu zapalenia ślinianek sprzyjają infekcje zębów i choroby przewlekłe, szczególnie przebiegające z niedoborem odporności.
Zapalenie zatok
Przyczyną niewielkiego nagłego obrzęku twarzy w okolicy nad oczami jest często zapalenie zatok. Inne objawy to tkliwość, ból głowy, ucisk twarzy nasilający się przy pochylaniu, zatkany nos, złe samopoczucie. Leczenie polega na płukaniu nosa i zatok, wykonywaniu inhalacji, nawadnianiu organizmu. Powietrze w pomieszczeniu nie może być suche, zalecany jest też odpoczynek. Jeśli objawy są bardzo nasilone, to może świadczyć o bakteryjnym zapaleniu zatok. Wtedy leczenie polega na przyjmowaniu antybiotyków.
Sprawdź: Jak rozpoznać zapalenie zatok?
Ropień i infekcje zębopochodne
Możliwą przyczyną nagłego obrzęku twarzy w okolicy szczęki lub policzka jest ropień albo infekcja zębopochodna. Rozprzestrzenianie się infekcji może zagrażać zdrowiu i życiu, z powodu atakowania przez patogeny kolejnych miejsc, w tym nawet mózgu. Niekiedy dochodzi do zapalenia kości. Dlatego lepiej nie bagatelizować problemu.
Często konieczne jest leczenie antybiotykami, drenaż ropnia, leczenie przeciwbólowe. O pochodzeniu zębowym zakażenia świadczą nie tylko szybko rozwijający się obrzęk twarzy w obrębie policzka lub żuchwy, ale też ból, szczękościsk, trudność w przełykaniu, zmiana głosu. Mogą pojawić się ból gardła, gorączka, ropna wydzielina.
Bakteryjne zakażenie skóry
Jeśli nagłemu obrzękowi twarzy towarzyszy rumień, ucieplenie skóry i jej tkliwość, a wcześniej rozpoznano infekcję zębów, albo doszło do uszkodzenia skóry, to prawdopodobną przyczyną jest bakteryjna infekcja skóry (np. róża, cellulitis, czyli zakażenie tkanki łącznej, zapalenie mieszków włosowych). Leczenie polega na przyjmowaniu antybiotyków.
Reakcja alergiczna
Nagły obrzęk twarzy może świadczyć o reakcji alergicznej, np. po użyciu kosmetyku albo po posiłku. Inne objawy to uporczywy świąd skóry, wysypka, zaczerwienienie skóry. Postępowanie zależy od nasilenia objawów. Obrzęk może szybko narastać i wymagać pilnej pomocy medycznej i podania adrenaliny. Leczenie alergii polega przede wszystkim na unikaniu czynnika uczulającego, przyjmowaniu leków przeciwhistaminowych, w razie potrzeby również glikokortykosteroidów.
Obrzęk naczynioruchowy
Nagły obrzęk twarzy, zwłaszcza okolicy warg lub powiek, świadczy najczęściej o obrzęku naczynioruchowym. Mogą pojawić się pokrzywka, świąd, pieczenie, zaczerwienienie skóry, czasami skóra jest blada i bolesna. Obrzęk naczynioruchowy ma wiele możliwych przyczyn, w tym alergia (na pokarm, lek, pyłki, jad owadów), infekcje wirusowe lub bakteryjne.
Łagodny obrzęk ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni i nie wymaga specjalnego leczenia. Jeśli pojawiają się objawy takie jak duszność, trudności z połykaniem, zmiana głosu, kaszel, trzeba niezwłocznie wezwać pogotowie i podać adrenalinę, jeśli ją posiadamy.
Choroby oczu
Jeśli obrzęk twarzy pojawił się w okolicy oczu w krótkim czasie, to jako jego przyczynę należy rozważyć choroby oczu, np. jęczmień, zapalenie spojówek albo powikłania po zapaleniu zatok. Pomóc mogą domowe sposoby na jęczmień, takie jak okłady z rumianku lub delikatny masaż. Opuchnięcie powiek należy pokazać lekarzowi, ponieważ w niektórych przypadkach niezbędna jest kuracja antybiotykami.
Angina Ludwiga
Wystąpienie nagłego obrzęku twarzy w okolicy podbródka jest jednym z objawów anginy Ludwiga. Jest to ciężkie ropne zapalenie tkanek miękkich dna jamy ustnej, objawiające się gorączką, dreszczami, bolesnością, trudnością w mówieniu i jedzeniu, szczękościskiem i ślinotokiem, a także dusznością. Do rozwoju Anginy Ludwiga mogą przyczynić się zabiegi stomatologiczne, próchnica zębów, urazy, stany zapalne w obrębie jamy ustnej. Choroba wymaga leczenia w szpitalu. Pacjentowi podawane są antybiotyki i wykonywany jest drenaż w celu usunięcia ropnej wydzieliny.
Nowotwór złośliwy
Przyczyną szybko postępującego obrzęku twarzy (w ciągu tygodni) mogą być nowotwory złośliwe. Może to być rak ślinianki, rak zatok, rak tarczycy ale też np. szpiczak mnogi. W przypadku nowotworu obrzęk twarzy może występować jako samodzielny objaw, bez dolegliwości bólowych czy tkliwości przy dotyku. Leczenie zależy od przyczyny. Obejmuje operację, chemioterapię i/lub radioterapię.
Jakie badania wykonać w przypadku nagłego obrzęku twarzy?
Wstępną diagnozę lekarz może postawić na podstawie objawów i okoliczności, w których doszło do obrzęku (np. po zjedzeniu pokarmu albo po zabiegu stomatologicznym). Konieczne mogą być podstawowe badania laboratoryjne oraz badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa, USG węzłów chłonnych, USG ślinianek, rezonans magnetyczny zatok, badania obrazowe zębów.
Leczenie obrzęku twarzy
Leczenie tego objawu zależy od przyczyny. Jeśli nagłemu obrzękowi twarzy towarzyszą zagrażające zdrowiu i życiu objawy, trzeba wezwać karetkę pogotowia. Chodzi np. o duszność, dezorientację, zmianę głosu na „kluskowaty”, szybko narastającą opuchliznę, kaszel, katar, łzawienie oczu, bladość lub zaczerwienienie twarzy. Reakcja powinna być szybka, szczególnie jeśli poszkodowany jest alergikiem (np. uczula go jad owadów). Jeżeli mamy adrenalinę, a podejrzewamy reakcję alergiczną, trzeba jak najszybciej podać lek.
Leczenie opuchlizny twarzy może też wymagać przyjmowania antybiotyków (infekcje bakteryjne), glikokortykosteroidów, leków przeciwzapalnych, zabiegów chirurgicznych (np. drenaż ropnia).
Domowe sposoby na obrzęk twarzy
Domowe sposoby na opuchliznę twarzy, które mogą pomóc, to:
- zimne okłady,
- okłady z sody,
- okłady z kapusty,
- płukanie ust naparem z szałwii (gdy przyczyna tkwi w jamie ustnej),
- kompresy z rumianku lub herbaty (gdy opuchnięte są powieki),
- przykładanie zimnej łyżki do skóry,
- delikatny masaż kostkami lodu owiniętymi w folię i ściereczkę.
Zimno powoduje obkurczenie naczyń krwionośnych, dzięki czemu zmniejsza się stan zapalny i obrzęk. Czasami pomocne może być ogrzewanie opuchniętego miejsca, np. gdy pojawił się jęczmień. Przy wystąpieniu nagłego obrzęku twarzy, zawsze warto skonsultować się z lekarzem.
Źródła:
E. Anju i inni, Facial Swelling as a Primary Manifestation of Multiple Myeloma, doi: 10.1155/2015/319231,
S.J. Hoffman, C.M. Wittich, 70-year-old-man with left-sided facial swelling, doi:10.4065/mcp.2009.0217,
G. Khanna i inni, Causes of Facial Swelling in Pediatric Patients: Correlation of Clinical and Radiologic Findings, doi: 10.1148/rg.261055050.
Czytaj także:
Opuchnięte powieki – przyczyny miejscowe i ogólne. Badania i leczenie obrzęku powiek
Puchnięcie nóg - objawy i przyczyny, sposoby na obrzęki nóg
Objawy alergii - jak może się objawiać uczulenie?
Rumianek na oczy i inne okłady
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
