Nagły (ostry) obrzęk twarzy to pojęcie ogólne i nie wskazuje, jakiej części twarzy dotyczy (np. czoła, policzka, żuchwy) ani jak szybko się rozwija. Za ten objaw odpowiadać może wiele różnych problemów ze zdrowiem: od reakcji alergicznej przez infekcje po nowotwory złośliwe. Poznaj przyczyny i sposoby leczenia.
Spis treści:
- Jak powstaje obrzęk twarzy?
- Co może być przyczyną nagłego obrzęku twarzy?
- Przyczyny nagłego obrzęku twarzy a lokalizacja opuchlizny
- Nagły obrzęk twarzy u dziecka
- Diagnostyka nagłego obrzęku twarzy
- Leczenie obrzęku twarzy
- Domowe sposoby na obrzęk twarzy
Jak powstaje obrzęk twarzy?
Obrzęk twarzy jest spowodowany nagromadzeniem płynu w tkankach. Może do tego dojść wskutek procesów zapalnych lub niezapalnych. To częsty objaw o wielu możliwych źródłach pochodzenia. W zależności od przyczyny opuchlizna może pojawić się nagle, rozwijać się przez tygodnie, miesiące lub lata, mogą towarzyszyć jej różne objawy, np.:
- ból,
- zaczerwienienie skóry,
- wysypka,
- tkliwość przy dotyku,
- duszność,
- ból w klatce piersiowej,
- kaszel.
Co może być przyczyną nagłego obrzęku twarzy?
Nagły obrzęk twarzy jest objawem występującym dość często. Przyczynami mogą być infekcje, stany zapalne lub reakcje alergiczne.
Przyczyny nagłego obrzęku twarzy to np.:
- reakcja alergiczna (np. po pokarmie, lekach, ukąszeniu owada, kontakcie z materiałem uczulającym),
- obrzęk naczynioruchowy,
- uraz,
- zapalenie ślinianek,
- zapalenie zatok,
- ropień i infekcje zębopochodne,
- bakteryjne zakażenie skóry,
- choroby oczu,
- angina Ludwiga,
- nowotwór złośliwy,
- inne, np. choroba nerek, serca, zaburzenia hormonalne.
Nagłe pojawienie się obrzęku twarzy nie zawsze jest groźne, ale może zagrażać zdrowiu i życiu. Należy więc obserwować objawy, a w razie potrzeby szukać pomocy medycznej.
Przyczyny nagłego obrzęku twarzy a lokalizacja opuchlizny
Nagły obrzęk twarzy może dotyczyć różnych jej obszarów. W zależności od tego, gdzie wystąpi, wskazuje na konkretną przyczynę. Poniżej znajdziesz informacje na temat możliwych przyczyn opuchnięcia twarzy w zależności od umiejscowienia obrzęku.
Nagły obrzęk całej twarzy
Nagły obrzęk twarzy często świadczy o reakcji alergicznej, np. po użyciu kosmetyku albo po posiłku. Inne objawy to uporczywy świąd skóry, wysypka, zaczerwienienie skóry. Postępowanie zależy od nasilenia objawów. Obrzęk może szybko narastać i wymagać pilnej pomocy medycznej i podania adrenaliny. Leczenie alergii polega przede wszystkim na unikaniu czynnika uczulającego, przyjmowaniu leków przeciwhistaminowych, w razie potrzeby również glikokortykosteroidów.
Nagły obrzęk twarzy, zwłaszcza okolicy warg lub powiek, może oznaczać też wystąpienie obrzęku naczynioruchowego (Quinckego). Dodatkowe objawy to: pokrzywka, świąd, pieczenie, zaczerwienienie skóry, czasami skóra jest blada i bolesna. Obrzęk naczynioruchowy ma wiele możliwych przyczyn, w tym alergia (na pokarm, lek, pyłki, jad owadów), infekcje wirusowe lub bakteryjne.
Łagodny obrzęk ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni i nie wymaga specjalnego leczenia. Jeśli pojawiają się objawy takie jak duszność, trudności z połykaniem, zmiana głosu, kaszel, trzeba niezwłocznie wezwać pogotowie i podać adrenalinę, jeśli ją posiadamy.
Opuchnięta twarz z jednej strony
Jednostronny obrzęk twarzy może wynikać z różnych przyczyn, w tym problemu z zębami, infekcji, stanu zapalnego, urazu, reakcji alergicznej. Rzadziej powodem jest nowotwór złośliwy.
Nagły obrzęk twarzy z jednej strony mógł powstać w wyniku urazu. Jeśli do niego doszło, może pojawić się też krwiak, rana, a opuchnięte miejsce boli pod wpływem dotyku. Jeżeli nie występują niepokojące objawy, jak np. zawroty czy bóle głowy, nudności, ropna wydzielina, gorączka, to opuchlizna powinna samoistnie ustąpić. Aby złagodzić obrzęk, zaleca się chłodne okłady, pomocne są też okłady z sody.
Przyczyną postępującego jednostronnego obrzęku twarzy (w ciągu tygodni lub miesięcy) mogą być nowotwory złośliwe. Należy rozważyć takie choroby jak rak ślinianki, rak zatok, rak tarczycy, ale też np. szpiczak mnogi. W przypadku nowotworu obrzęk twarzy może występować jako samodzielny objaw, bez dolegliwości bólowych czy tkliwości przy dotyku. Leczenie zależy od przyczyny. Obejmuje operację, chemioterapię i/lub radioterapię.
Opuchnięte czoło nad brwiami
Przyczyną nagłego obrzęku twarzy w okolicy nad oczami jest często zapalenie zatok. Inne objawy to tkliwość, ból głowy, ucisk twarzy nasilający się przy pochylaniu, zatkany nos, złe samopoczucie.
Leczenie polega na nawadnianiu organizmu, płukaniu nosa i zatok, wykonywaniu inhalacji. Wskazane są nawilżanie powietrza i odpoczynek. Jeśli objawy są bardzo nasilone, to może świadczyć o bakteryjnym zapaleniu zatok. Wtedy dodatkowo lekarz zleca antybiotykoterapię. Sprawdź: Jak rozpoznać zapalenie zatok?
Rzadziej przyczyną wystąpienia opuchlizny czoła nad brwiami jest zapalenie szpiku kości czołowej (guz Potta). Jest to ciastowaty obrzęk okolicy czołowej, wywołany zapaleniem szpiku kości czołowej.
Dodatkowo występuje niekiedy ropień podokostnowy. Przyczynami pojawienia się guza Potta są zapalenie zatok, uraz lub zabiegi chirurgiczne na czaszce. Leczenie polega na antybiotykoterapii i oczyszczaniu zmiany.
Opuchlizna policzka przy uchu
Nagły obrzęk policzka w okolicy ucha i żuchwy jest jednym z objawów zapalenia ślinianek (gruczołów ślinowych). Choroba może rozwinąć się niezależnie od wieku. Ma podłoże bakteryjne lub wirusowe - najczęściej przyczyną jest wtedy świnka, przeciwko której dzieci są obowiązkowo szczepione.
Przy zapaleniu ślinianek pojawia się nagłe opuchnięcie twarzy, ale też ból, pieczenie, tkliwość, zaczerwienienie skóry w miejscu zapalenia, niekiedy gorączka i dreszcze. Leczenie zapalenia ślinianek zależy od przyczyny. Infekcje bakteryjne są leczone antybiotykami.
Leczenie świnki polega na łagodzeniu objawów, poprzez przyjmowanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. Ważne jest odpowiednie nawodnienie. Wystąpieniu zapalenia ślinianek sprzyjają infekcje zębów i choroby przewlekłe, szczególnie przebiegające z niedoborem odporności.
Opuchlizna policzka przy uchu może też oznaczać ropień albo infekcję zębopochodną. Rozprzestrzenianie się choroby jest stanem zagrażającym zdrowiu. Patogeny mogą zaatakować serce, mózg i inne ważne narządy. Niekiedy dochodzi do zapalenia kości. Dlatego lepiej nie bagatelizować problemu.
Często konieczne jest leczenie antybiotykami, drenaż ropnia, leczenie przeciwbólowe. O pochodzeniu zębowym zakażenia świadczą nie tylko szybko rozwijający się obrzęk twarzy w obrębie policzka lub żuchwy, ale też ból, szczękościsk, trudność w przełykaniu, zmiana głosu. Mogą pojawić się ból gardła, gorączka, ropna wydzielina.
Inne możliwe przyczyny opuchlizny policzka to:
- alergia,
- zespół Sjögrena,
- nowotwór,
- zapalenie węzłów chłonnych ślinianki przyusznej,
- róża,
- choroba kociego pazura,
- zapalenie szpiku kości szczęki jako powikłanie zapalenia zatoki szczękowej (bardzo rzadko).
Obrzęk powiek
Jeśli obrzęk twarzy pojawił się w okolicy oczu w krótkim czasie, to jako jego przyczynę należy rozważyć choroby oczu, np. jęczmień, zapalenie spojówek albo powikłania po zapaleniu zatok. Pomóc mogą domowe sposoby na jęczmień, takie jak okłady z rumianku lub delikatny masaż. Opuchnięcie powiek należy pokazać lekarzowi, ponieważ w niektórych przypadkach niezbędna jest kuracja antybiotykami.
Inne możliwe przyczyny obrzęku powiek to:
- gradówka,
- ropień worka łzowego,
- ostre kłębuszkowe zapalenie nerek,
- niedoczynność tarczycy.
Obrzęk żuchwy
Nagły obrzęk w okolicach żuchwy może wskazywać na:
- zapalenie ślinianek,
- kamica ślinianek,
- ropień zębowy,
- zapalenie przyzębia,
- zapalenie miazgi zęba,
- uraz,
- alergia,
- zespół Sjögrena,
- nowotwór.
Rumień i opuchlizna
Jeśli nagłemu obrzękowi twarzy towarzyszy rumień, ucieplenie skóry i jej tkliwość, a wcześniej rozpoznano infekcję zębów, albo doszło do uszkodzenia skóry, to prawdopodobną przyczyną jest bakteryjna infekcja skóry (np. róża, cellulitis, czyli zakażenie tkanki łącznej, zapalenie mieszków włosowych). Leczenie polega na przyjmowaniu antybiotyków.
Obrzęk podbródka
Obrzęk podbródka wskazuje z kolei najczęściej na anginę Ludwiga. Jest to ciężkie ropne zapalenie tkanek miękkich dna jamy ustnej, objawiające się gorączką, dreszczami, bolesnością, trudnością w mówieniu i jedzeniu, szczękościskiem i ślinotokiem, a także dusznością.
Do rozwoju Anginy Ludwiga mogą przyczynić się zabiegi stomatologiczne, próchnica zębów, urazy, stany zapalne w obrębie jamy ustnej. Choroba wymaga leczenia w szpitalu oraz przyjmowania antybiotyków. Wykonywany jest drenaż w celu usunięcia ropnej wydzieliny.
Nagły obrzęk twarzy u dziecka
Obrzęk twarzy jest częstym objawem u dzieci zgłaszanym lekarzowi. Przyczyny opuchlizny są różnorodne, a do postawienia diagnozy konieczna jest wiedza na temat objawów oraz lokalizacji obrzęku. Nagły obrzęk twarzy u dziecka mogą powodować:
- alergia,
- zapalenie węzłów chłonnych,
- zapalenie zatok,
- zakażenie zębopochodne,
- ropień zębowy,
- zapalenie ślinianek,
- uraz,
- reakcja na leki (np. NLPZ),
- zespół nerczycowy,
- niewydolność serca.
Rozpoznanie przyczyny opuchnięcia twarzy u dziecka wymaga dokładnej diagnostyki. Pomocne mogą być badania krwi oraz badania obrazowe (np. RTG, TK).
Warto wspomnieć, że obrzęk na twarzy u dziecka może nie mieć charakteru ostrego i wskazywać na inne przyczyny. Przykładowo niepostępujący obrzęk środkowej części twarzy u dziecka wskazuje na wadę wrodzoną, np. przpeuklinę mózgową, glejaka nosa lub torbiel nosa. Wolno postępujący obrzęk twarzy może wskazywać na obecność np. nerwiakowłókniaka lub naczyniaka. Wszelkie niepokojące objawy najlepiej zgłoszaż lekarzowi.
Diagnostyka nagłego obrzęku twarzy
Wstępną diagnozę w przypadku nagłego obrzęku twarzy lekarz może postawić na podstawie objawów i okoliczności, w których doszło do obrzęku (np. po zjedzeniu pokarmu albo po zabiegu stomatologicznym). Konieczne mogą być badania laboratoryjne krwi oraz badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa, USG węzłów chłonnych, USG ślinianek, rezonans magnetyczny zatok, badania obrazowe zębów.
Leczenie obrzęku twarzy
Leczenie nagłego obrzęku twarzy zależy od przyczyny. Jeśli towarzyszą temu zagrażające zdrowiu i życiu objawy, trzeba wezwać karetkę pogotowia. Chodzi np. o duszność, dezorientację, zmianę głosu na „kluskowaty”, szybko narastającą opuchliznę, kaszel, katar, łzawienie oczu, bladość lub zaczerwienienie twarzy. Reakcja powinna być szybka, szczególnie jeśli poszkodowany jest alergikiem (np. uczula go jad owadów). Jeżeli mamy adrenalinę, a podejrzewamy reakcję alergiczną, trzeba jak najszybciej podać lek.
Leczenie opuchlizny twarzy może też wymagać przyjmowania antybiotyków (infekcje bakteryjne), glikokortykosteroidów, leków przeciwzapalnych, zabiegów chirurgicznych (np. drenaż ropnia). Wszystko zależy od ustalonej przyczyny.
Domowe sposoby na obrzęk twarzy
Domowe sposoby na opuchliznę twarzy, które mogą pomóc, to:
- zimne okłady,
- okłady z sody,
- okłady z kapusty,
- płukanie ust naparem z szałwii (gdy przyczyna tkwi w jamie ustnej),
- kompresy z rumianku lub herbaty (gdy opuchnięte są powieki),
- przykładanie zimnej łyżki do skóry,
- delikatny masaż kostkami lodu owiniętymi w folię i ściereczkę.
Zimno powoduje obkurczenie naczyń krwionośnych, dzięki czemu zmniejsza się stan zapalny i obrzęk. Czasami pomocne może być ogrzewanie opuchniętego miejsca, np. gdy pojawił się jęczmień (domowe sposoby na jęczmień). Przy wystąpieniu nagłego obrzęku twarzy, zawsze warto skonsultować się z lekarzem.
Źródła:
E. Anju i inni, Facial Swelling as a Primary Manifestation of Multiple Myeloma, doi: 10.1155/2015/319231,
S.J. Hoffman, C.M. Wittich, 70-year-old-man with left-sided facial swelling, doi:10.4065/mcp.2009.0217,
G. Khanna i inni, Causes of Facial Swelling in Pediatric Patients: Correlation of Clinical and Radiologic Findings, doi: 10.1148/rg.261055050.
Czytaj także:Opuchnięte powieki – przyczyny miejscowe i ogólne. Badania i leczenie obrzęku powiekPuchnięcie nóg - objawy i przyczyny, sposoby na obrzęki nógObjawy alergii - jak może się objawiać uczulenie?Rumianek na oczy i inne okłady
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
