Spis treści:
- Czym są stymulanty i jak działają?
- Amfetamina i metamfetamina: objawy przyjmowania, konsekwencje zdrowotne
- Kokaina: objawy przyjmowania, konsekwencje zdrowotne
- Uzależnienie i leczenie
Czym są stymulanty i jak działają?
Stymulanty, czyli psychoaktywne środki stymulujące, to substancje o działaniu pobudzającym, zwiększające przez pewien czas czujność, koncentrację, siłę, empatię, redukujące zmęczenie. Są stosowane w medycynie, np. w leczeniu narkolepsji, ADHD, otyłości, depresji, a także w celach rekreacyjnych i towarzyskich. Najczęściej stosowane narkotyki stymulujące to: amfetamina, kokaina, metamfetamina oraz MDMA (czyli ekstazy).
Amfetamina jest drugim po marihuanie najczęściej zażywanym narkotykiem w naszym kraju. Po amfetaminę, kokainę i inne stymulanty sięgają głównie osoby młode, w wieku 25-34 lat.
Działanie tych narkotyków polega przede wszystkim na wzmocnieniu wydzielania dopaminy (hormonu szczęścia i nagrody) oraz noradrenaliny w ośrodkowym układzie nerwowym. Stąd poczucie euforii i pobudzenia czy większej czujności.
Kokaina dodatkowo hamuje wychwyt zwrotny tych neuroprzekaźników, co potęguje wrażenia po narkotyku. Reakcja organizmu jest szybsza i intensywniejsza niż po amfetaminie (jednak efekt trwa krócej). Kokaina przy tym działa na obszary mózgu odpowiadające za emocje i motywację, powodując zachwianie samokrytyki i podejmowanie zachowań niezgodnych z normami społecznymi.
Nieco inaczej działa MDMA, czyli ekstazy. Osoby po tym związku są bardzo otwarte, towarzyskie, odczuwają potrzebę zbliżenia, nawiązywania kontaktów, co wynika z aktywowania receptorów serotoninowych w układzie nerwowym.
Amfetamina i metamfetamina - objawy przyjmowania, konsekwencje zdrowotne
Amfetamina i jej pochodne, w tym metamfetamina, są przyjmowane: doustnie, wciągane do nosa, dożylnie lub palone (metamfetamina). Amfetamina, zwana też amfą, fetą, be, białym, fufu, speedem czy proszkiem, przyjmowana doustnie zaczyna działać po 15-20 minutach (dożylnie po 3-5 minutach). Jej działanie utrzymuje się 6-12 godzin.
Metamfetamina jest narkotykiem występującym w postaci przezroczystych lub błękitnych kryształków, najczęściej jest palona. Jest bardzo mocno uzależniająca i toksyczna dla organizmu. Ma silniejszy wpływ na działanie układu nerwowego niż amfetamina.
Charakterystyczne objawy przyjmowania amfetaminy to:
- wzmożona czujność, uwaga, koncentracja,
- poczucie siły,
- euforia,
- słowotok,
- brak zmęczenia, bezsenność,
- obniżony krytycyzm (ograniczenie rozważnego myślenia przed podejmowaniem decyzji),
- nietypowe zachowania (również seksualne),
- podejrzliwość, wrogość,
- rozszerzenie źrenic,
- zaburzenia rytmu serca, tachykardia,
- bóle głowy, nudności,
- wzrost temperatury ciała,
- wzrost ciśnienia tętniczego,
- nadmierna potliwość,
- suchość w ustach,
- drżenie,
- kurcze mięśniowe.
Przy przewlekłym stosowaniu amfetaminy pojawiają się:
- zaburzenia rytmu serca,
- niedożywienie,
- duszność,
- napady drgawkowe, ruchy mimowolne,
- zmiany skórne (dermatozy),
- trądzik, krosty,
- próchnica,
- krwawienie z nosa,
- psychozy,
- zaburzenia zachowania i nastroju,
- zachowania agresywne.
Na donosowe wciąganie amfetaminy lub kokainy i innych narkotyków, wskazują także różne zaburzenia w obrębie nosa: pojawia się krew z nosa, utrata węchu, chrypa, uszkodzenie przegrody nosowej, częsty lub przewlekły katar.
Palenie stymulantów z kolei nasila problemy oddechowe, np. objawy u chorych na astmę.
Z kolei dożylne przyjmowanie narkotyków zwiększa ryzyko zakażeń, w tym HIV czy wirusowego zapalenia wątroby. Spowodowane to jest używaniem z innymi osobami wspólnych igieł, strzykawek.
Konsekwencje zdrowotne
Już jednorazowe zażycie amfetaminy i jej pochodnych może skutkować przedawkowaniem lub wywołaniem śmiertelnych w skutkach reakcji organizmu, np. groźnych zaburzeń rytmu serca czy zaburzeń oddychania. Przyjmowanie amfetaminy regularnie zwiększa ryzyko różnorakich skutków zdrowotnych. Może prowadzić do:
- zawału serca lub udaru,
- zakażeń,
- zatrzymania krążenia,
- niebezpiecznego wzrostu temperatury ciała (hipertermii), a następnie do ostrej niewydolności nerek,
- kwasicy metabolicznej,
- rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego,
- niewydolności wielonarządowej,
- zaburzeń i chorób psychicznych: psychoz, halucynacji, omamów słuchowych, urojeń, zachowań agresywnych, myśli samobójczych, depresji, zaburzeń lękowych, nadpobudliwości ruchowej,
- ostre zatrucie i zespół serotoninowy.
Kokaina - objawy przyjmowania, konsekwencje zdrowotne
Kokaina jest narkotykiem wciąganym do nosa, przyjmowanym doustnie (wcieranym w dziąsła), a także dożylnie lub palonym. Nazywana jest: koką, białą damą, charlie, crackiem (crack określenie kokainy palonej), galaretką, kisielkiem, witaminą C lub śniegiem.
W Polsce kokaina jest rzadziej używana niż amfetamina, ponieważ jest droższa, a efekt stymulujący po niej utrzymuje się krócej. Po wciągnięciu do nosa zaczyna działać po kilku minutach, a rezultaty utrzymują się do 30 minut.
Charakterystyczne objawy przyjmowania kokainy to:
- otwartość, gadatliwość,
- poczucie siły,
- euforia,
- pobudzenie,
- obniżenie hamulców seksualnych,
- subiektywne wrażenie lepszej koncentracji,
- urojenia,
- omamy słuchowe,
- niepokój,
- złość, agresja,
- lęk,
- napady paniki,
- wzrost ciśnienia tętniczego,
- szybsza praca serca,
- rozszerzenie źrenic,
- zawroty głowy,
- drżenie,
- kurcze mięśniowe,
- wzrost temperatury ciała.
Konsekwencje zdrowotne
Nawet jednorazowe zażycie kokainy może zagrażać życiu. Możliwymi konsekwencjami zdrowotnymi przyjmowania kokainy są:
- zaburzenia krążenia, zawał, udar mózgu,
- silne bóle brzucha i nudności,
- zatrzymanie krążenia z powodu drgawek lub innych przyczyn,
- regularne zażywanie kokainy może skutkować: chorobą niedokrwienną serca (chorobą wieńcową), nadciśnieniem, tętniakami, chorobami żołądka, wrzodami, zaburzeniami neurologicznymi, objawy przypominające chorobę Parkinsona,
- następstwa wciągania do nosa: krwawienie z nosa, katar, uszkodzenia śluzówki, chrypka.
Bardzo niebezpiecznym połączeniem jest używanie kokainy z alkoholem, co jest praktykowane bardzo często. Prowadzi do powstania w wątrobie kokatylenu i zatrucia organizmu. Wyjątkowo groźna jest także mieszanka kokainy z heroiną nazywana speedballem.
Uzależnienie i leczenie
Jak podają eksperci, w Polsce dostępność i polarność stymulantów wzrasta, rośnie też liczba uzależnionych. Aż 25% pacjentów ośrodków terapii stanowią uzależnieni od amfetaminy. Spośród osób zażywających amfetaminę u ok. 11% rozwija się uzależnienie. Można je rozpoznać po objawach zespołu abstynenckiego: bólach głowy, przygnębieniu, lęku, niepokoju, apatii, wzmożonym apetycie i głodzie narkotykowym.
Leczenie uzależniania od narkotyków stymulujących polega przede wszystkim na psychoterapii, czasami konieczna jest farmakoterapia. Pomocy należy szukać w zlokalizowanych w całej Polsce poradniach terapii uzależnień. Więcej informacji można znaleźć w wyszukiwarce Narodowego Funduszu Zdrowia: Gdzie się leczyć?
Źródło: M.Jarema, Uzależnienia i substancje psychoaktywne, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018.
Więcej na podobny temat:
Narkotyki w medycynie?
Kokaina – dlaczego crack jest niebezpieczny?
Depresja a uzależnienia: jak wpływają na nią alkohol, papierosy, narkotyki?
LSD bardzo silnie wpływa na psychikę. Jak działa ten narkotyk?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
