Jeżówka (Echinacea) – na przeziębienie i odporność. Jak stosować, kiedy, jakie dawki?

jeżówka fot. Adobe Stock
Jeżówka to niedoceniana roślina o udowodnionym działaniu przeciwwirusowym i przeciwbakteryjnym, wspomagająca leczenie przeziębienia i innych infekcji oraz poprawiająca odporność. Jeżówka ma więcej korzystnych właściwości, jednak należy stosować ją nie dłużej niż 10-20 dni.
/ 08.10.2020 08:50
jeżówka fot. Adobe Stock

Jeżówka (szczególnie jeżówka purpurowa) to popularna roślina należąca do silnych naturalnych immunostymulatorów, czyli substancji poprawiających odporność organizmu. Udowodniono jej działanie przeciwzapalnie, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjnie.

Jest zalecana przede wszystkim wspomagająco w leczeniu przeziębienia, grypy, infekcji bakteryjnych oraz w celu pobudzenia układu odpornościowego. Jak dowodzą badania, stosowanie jeżówki skraca czas trwania przeziębienia.

W lecznictwie i farmacji stosuje się głównie trzy odmiany jeżówki: najbardziej popularną jeżówkę purpurową (Echinacea pupurea), rzadziej jeżówkę wąskolistną (Echinacea angustifolia) i jeżówkę bladą (Echinacea pallida) o słabszym działaniu.

Spis treści:

  1. Właściwości zdrowotne jeżówki
  2. Jak stosować jeżówkę?
  3. Wskazania do stosowania jeżówki
  4. Przeciwwskazania do stosowania jeżówki
  5. Jeżówka w okresie ciąży i karmienia – czy można stosować?
  6. Czy jeżówkę można podawać dzieciom?
  7. Interakcje jeżówki z lekami
  8. Skutki uboczne jeżówki
  9. Herbata i nalewka z jeżówki (przepisy)

Właściwości zdrowotne jeżówki

Działanie jeżówki, a w szczególności jeżówki purpurowej, było sprawdzane w wielu badaniach. Wiadomo, że roślina zawiera szereg substancji bioaktywnych o korzystnym wpływie na organizm, takich jak: kwas kawowy, kwas cykoriowy, kwas chlorogenowy, olejki eteryczne, alkamidy, izobutyloaminę, polisacharydy i glikoproteiny.

Najważniejsze właściwości zdrowotne jeżówki:

  • Jeżówka podnosi naturalną odporność organizmu – pobudza układ odpornościowy do walki z patogenami. Dzieje się to dzięki podwyższeniu liczby i aktywności leukocytów oraz przyspieszeniu fagocytozy makrofagów i granulocytów, czyli ich zdolności do pochłaniania i niszczenia wrogich komórek, np. bakterii oraz wirusów.
  • Jeżówka ma właściwości antyoksydacyjne – zwalcza wolne rodniki, zapobiega starzeniu się, chroni uszkodzenia kolagenu odpowiedzialnego za elastyczność i nawilżenie skóry, prawidłowe działanie stawów, elastyczność naczyń krwionośnych oraz szybsze gojenie się ran.
  • Poprawia funkcjonowanie organizmu w okresie obniżenia nastroju, w stanach depresyjnych, fizycznego i umysłowego osłabienia. Jeżówka należy bowiem do substancji adaptogennych, co oznacza, że zmniejsza niekorzystny wpływ czynników takich jak: stres, zmęczenie, wysiłek, zmiany pogody, związki chemiczne na podstawowe parametry organizmu (czytaj więcej: Adaptogeny – lista normalizujących roślin, działanie).
  • Ma też właściwości regenerujące, dlatego stosuje się ją na trudno gojące się rany.
  • Jeżówka przyspiesza przemianę materii, działa rozkurczowo, zółciopędnie, moczopędnie, poprawia wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego, dlatego pomaga w dolegliwościach żołądkowych. 

Lecznicze działanie rośliny potwierdza też fakt, że wraz ze wzrostem dawki zwiększają się właściwości jeżówki: przeciwzapalne, adaptogenne i regenerujące rany, co udowodniono w badaniach.

Jak stosować jeżówkę na przeziębienie i nie tylko

Lecznicze właściwości ma korzeń i ziele jeżówki. Ziele powinno się zbierać w lipcu i sierpniu w okresie kwitnienia, a korzeń jesienią.

Jeżówka jest stosowana nie tylko jako suszone ziele i korzeń, ale też w formie kapsułek, pastylek do ssania, żelków dla dzieci, kropli, soku i nalewek. W domu można przyrządzać z niej odwary, napary, sok i nalewkę, a także dodawać do herbaty. W tym celu zebrane ziele lub korzenie należy wcześniej wysuszyć w cieniu albo użyć świeżych.

Jeżówkę stosuje się również zewnętrznie na rany.

Preparatów z jeżówki nie należy przyjmować przez długi czas, ponieważ mogą obniżać odporność. W ostrych infekcjach, jak przeziębienie, przy codziennym stosowaniu stosuje się nie dłużej niż 10 dni, a przy stosowaniu co drugi dzień - do 20 dni.

Zalecane dawkowanie jeżówki to (wszystkie podawane 3 razy dziennie):

  • 0,5–1 g suszonego korzenia lub herbaty,
  • 300 mg suchego sproszkowanego ekstraktu (standaryzowanego na 3,5% echinakozydu),
  • 0,25–1,25 ml płynnego ekstraktu (1: 1 w alkoholu 45%),
  • 1–2 ml nalewki (1:5 w alkoholu 45 %),
  • 2–3 ml wyciśniętego soku z jeżówki purpurowej.

Wskazania do stosowania jeżówki

Jeżówka powinna być użytkowana przede wszystkim w celu wzmocnienia naturalnej odporności organizmu. Wskazaniami do jej stosowania są:

Przeciwwskazania do stosowania jeżówki

Roślina rzadko powoduje skutki uboczne. Jednak nie zawsze może być stosowana. Należy unikać jeżówki w przypadku:

Jeżówka w okresie ciąży i karmienia – czy można stosować?

Przyjmowanie jeżówki w czasie ciąży i laktacji powinno być skonsultowane z lekarzem. Ograniczona liczba badań naukowych dotycząca zastosowania preparatów z jeżówki w tej grupie wskazuje, że stosowanie rośliny podczas ciąży i karmienia w zalecanych dawkach jest bezpieczne.

Czy jeżówkę można podawać dzieciom?

Jeżówkę można podawać dzieciom z pewnymi ograniczeniami. Niektóre preparaty zawierające jeżówkę dostępne w aptekach mogą być stosowane u dzieci od 4. roku życia lub od 12. roku życia. Zawsze przed zastosowaniem, należy zapoznać się z ulotką. Jeżówki nie powinniśmy podawać dzieciom z astmą atopową.

Interakcje jeżówki z lekami

W czasie przyjmowania preparatów z jeżówką należy unikać kawy, herbaty, coli, napojów energetyzujących lub innych produktów zawierających kofeinę. Przyjmowanie rośliny z kofeiną może nasilać skutki uboczne kofeiny, takie jak ból głowy, przyspieszone tętno i uczucie roztrzęsienia.

Na jeżówkę powinny uważać osoby stosujące leki:

  • przeciwwirusowe,
  • psychiatryczne,
  • przeciwnowotworowe,
  • na erekcję,
  • na nadciśnienie i choroby serca,
  • przeciwdrgawkowe,
  • na astmę,
  • na migrenę

W powyższych przypadkach przed stosowaniem jeżówki powinniśmy skonsultować się z lekarzem.

Skutki uboczne jeżówki

Jeżówka rzadko powoduje działania niepożądane. Jest bezpieczna, jeżeli przyjmujemy ją przez krótki czas zgodnie z zalecanym dawkowaniem. W niektórych przypadkach po jej zastosowaniu mogą wystąpić objawy uczuleniowe: pokrzywka, duszność, obrzęk twarzy, warg, języka lub gardła.

Pozostałe działania niepożądane po jeżówce mogą obejmować:

Herbata i nalewka z jeżówki (przepisy)

Jeżówka jest dostępna w gotowych preparatach, jednak warto wykorzystać ten surowiec w sporządzeniu domowego lekarstwa, np. herbatki z jeżówką dla dziecka lub nalewki z jeżówki.

Należy pamiętać, aby nie gotować rośliny oraz nie łączyć z bardzo mocnym alkoholem, ponieważ straci część swoich wartościowych związków.

Herbatka z jeżówką dla dziecka

Do przyrządzenia herbaty z jeżówką potrzebne są:

  • 1 łyżka suszonego ziela jeżówki,
  • 1 łyżeczka miodu.

Suszoną jeżówkę należy zalać wrzątkiem (250 ml) i zaparzać pod przykryciem przez 20 minut. Następnie do odcedzonego naparu dodać miód. Podawać dziecku pół szklanki 1-2 razy dziennie. 

Nalewka z jeżówki na odporność

Do przyrządzenia nalewki potrzebne są:

  • 100 g suszonego ziela lub korzenia jeżówki,
  • 500 ml alkoholu 40%.

Suszony surowiec jeżówki należy zalać w słoiku alkoholem i odstawić na tydzień. Po tym czasie - przecedzić, wlać do butelek, odłożyć w chłodne i ciemne miejsce. Zalecane jest stosowanie po 2 łyżeczki nalewki co drugi dzień nie dłużej niż przez miesiąc. Kolejną kurację można rozpocząć po upływie co najmniej 2 tygodni.

Źródła:
M. Fijołek, Zioła na odporność, Wydawnictwo Esprit,
www.drugs.com/npp/echinacea.html,
A. Kubanowska (red.), Zioła, przyprawy - odporność, Porady Lekarza Rodzinnego, Wydawnictwo Literat.

Więcej naturalnych składników na przeziębienie:
Imbir w ciąży i podczas karmienia piersią - co musisz wiedzieć
Domowe sposoby na przeziębienie - sposoby na ból gardła, kaszel, gorączkę
Sposoby na przeziębienie - składniki naturalne, leki i kuracje
Czosnek na przeziębienie – 5 rad, jak jeść czosnek w celach leczniczych
Zioła na przeziębienie - jak je stosować, by szybko wyzdrowieć?

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Redakcja poleca

REKLAMA