Spis treści:
- Co to jest TSH?
- Badanie TSH – wskazania
- Badanie TSH – na czym polega
- Badanie TSH – interpretacja wyników
- Dlaczego warto zbadać TSH?
- Cena badania TSH
Co to jest TSH?
TSH to inaczej hormon tyreotropowy, wytwarzany przez przysadkę mózgową, którego celem jest pobudzanie tarczycy do produkcji hormonów: trijodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4).
Przysadka uwalnia TSH pod wpływem tyreoliberyny (TRH) - hormonu wytwarzanego w podwzgórzu. Wydzielanie TSH przez przysadkę jest zależne również od produkcji hormonów tarczycy (zwłaszcza T4) w ten sposób, że nawet niewielki wzrost poziomu T4 w dużym stopniu hamuje wydzielanie TSH, zaś spadek T4 skutkuje wzrostem produkcji TSH. Cały mechanizm określa się mianem sprzężenia podwzgórzowo-przysadkowo-tarczycowego.
Tarczyca, będąca niewielkim gruczołem położonym z przodu szyi, bierze udział w ważnych procesach organizmu, m.in. kontroluje przemianę materii, nastrój, termoregulację i gospodarkę wapniowo-fosforanową, a także odpowiada za siłę mięśni.
Zbyt wysokie stężenie TSH sugeruje niedoczynność tarczycy, zaś za niski poziom tego hormonu oznacza najprawdopodobniej nadczynność tarczycy. Nieprawidłowe stężenie TSH może również sugerować raka gruczołu, choroby zapalne (np. poporodowe) zapalenie tarczycy, guzki tarczycy.
Badanie TSH – wskazania
Badanie TSH wykonuje się w celu oceny pracy tarczycy. Najlepiej sprawdzać poziom hormonu raz w roku.
Głównymi wskazaniami do badania TSH są:
- zwiększone ryzyko zachorowania (przypadki chorób tarczycy w rodzinie),
- profilaktyka chorób tarczycy u noworodków (badania przesiewowe),
- podejrzenie choroby tarczycy, w tym objawy, które mogą świadczyć o chorobie tarczycy.
Badanie TSH należy wykonać szczególnie wtedy, gdy pojawiają się:
- ciągłe zmęczenie, senność lub nadmierne pobudzenie,
- problemy z zajściem w ciążę,
- nadwrażliwość na ciepło lub chłód,
- powolna lub szybka praca serca,
- chudnięcie lub tycie bez wyraźnej przyczyny,
- zaburzenia miesiączkowania,
- zaburzenia libido,
- problemy z erekcją,
- problemy ze skórą, włosami i paznokciami,
- drżenie,
- wole,
- wytrzeszcz gałek ocznych,
- drażliwość, niepokój, stany depresyjne,
- zaparcia lub biegunki.
Wykonanie badania TSH jest zalecane również w ciąży. Kobiety, u których rozpoznano chorobę tarczycy przed ciążą lub podejrzewa się problemy z tarczycą, powinny mieć oznaczone stężenie TSH. Tyroksyna (T4) produkowana przez tarczycę matki bierze udział w początkowym, bardzo ważnym etapie rozwoju układu nerwowego płodu (do 20. tygodnia ciąży), a niedobór związku może prowadzić do upośledzenia rozwoju intelektualnego i fizycznego.
Badanie TSH – na czym polega
Badanie TSH jest prostym badaniem krwi. Wynik dostępny jest jeszcze tego samego dnia. Nie trzeba się do niego specjalnie przygotowywać. Osoby, które przyjmują lewotyroksynę, powinny udać się do punktu pobrań krwi na czczo przed przyjęciem leku tego dnia. Dodatkowo podczas badania TSH często oznacza się również stężenie wolnej tyroksyny (FT4), co daje pełniejszy obraz funkcjonowania tarczycy.
Badanie TSH – interpretacja wyników
Prawidłowe stężenie TSH u osób dorosłych wynosi 0,4–4,0 mIU/l (według niektórych źródeł: 2,0–5,0 mIU/l).U osób starszych wysokie stężenie TSH (powyżej 5,0 mIU/l) może być naturalne. Nomy TSH mogą się różnić dla noworodków, dzieci i kobiet ciężarnych. Przeczytaj więcej: Jaka jest norma TSH
Wysokie TSH oznacza najczęściej niedoczynność tarczycy. Główną przyczyną niedoczynności tarczycy jest choroba Hashimoto. Rzadziej wysoki poziom TSH oznacza wtórną nadczynność tarczycy (głównie odpowiada za to gruczolak przysadki mózgowej). W związku z tym, że samo badanie TSH nie określa jeszcze przyczyny problemu, wykonuje się dodatkowo oznaczenie hormonów tarczycy (fT3 i fT4). Dla gruczolaka jest charakterystyczne podwyższenie poziomu wszystkich hormonów: TSH, fT4 i fT3. Z kolei prawidłowe fT4 i nieznacznie podwyższony poziom TSH, świadczy o niedoczynność subklinicznej (utajonej).
Niskie TSH świadczy na ogół o nadczynność tarczycy. Główną przyczyną jest choroba Gravesa-Basedowa. Inne przyczyny to uszkodzenie przysadki mózgowej (np. uraz, guz), uszkodzenie podwzgórza, przyjmowanie hormonów tarczycy (nadmiar w organizmie), początkowa faza choroby Hashimoto.
Niższe niż normalnie stężenie TSH jest stanem naturalnym w ciąży. Dochodzi do tego zwłaszcza w I trymestrze. Dlatego zaleca się również sprawdzenie fT3 i fT4, aby wykluczyć chorobę tarczycy.
Dlaczego warto zbadać TSH?
TSH to proste badanie, które powinien regularnie wykonywać każdy. Dzięki niemu można na wczesnym etapie rozwoju rozpoznać choroby tarczycy, które często długo rozwijają się podstępnie i po cichu, wpływając niekorzystnie na cały organizm. Zaburzenia pracy tarczycy mogą prowadzić do groźnych powikłań, takich jak choroby serca, osteoporoza, depresja czy stanów nagłych zagrażających życiu (przełom tarczycowy).
Cena badania TSH
Cena badania TSH może się różnić w zależności od tego, w jakim miejscu je wykonujemy. Koszt waha się między 15 a 60 zł. Jeżeli mamy skierowanie na badanie TSH w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, wtedy wykonamy je bezpłatnie.
Czytaj także:
Trudności w oddychaniu i przełykaniu to możliwe objawy wola tarczycy. Czy powiększenie tarczycy trzeba leczyć?
Guzki tarczycy na ogół nie są groźne. Jak sprawdzić, czy są nowotworem złośliwym?
USG tarczycy powinien wykonywać każdy co 3 lata. Co trzeba wiedzieć o tym badaniu?
Biopsja tarczycy – jak przebiega badanie i kto powinien je zrobić
Scyntygrafia tarczycy
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
