Spis treści:
- Czym jest brak apetytu?
- Brak apetytu u dzieci
- Czym jest apetyt i jakie są typy zmniejszonego apetytu?
- Brak apetytu a czynniki psychologiczne
- Brak apetytu a choroby
- Brak apetytu a leki i toksyny
- Brak apetytu u osób starszych
- Brak apetytu – leczenie
Czym jest brak apetytu?
Brak apetytu to utrata chęci na spożycie jakiegokolwiek posiłku. W terminologii medycznej używa się pojęcia zaburzeń łaknienia, zaburzeń odżywiania, a niekiedy jadłowstrętu. Problem dotyczy dorosłych i osób starszych, ale bardzo często dotyka dzieci i to niepokoi rodziców. W każdym przypadku brak apetytu może mieć inne przyczyny.
Brak apetytu u dzieci
Najczęstszymi przyczynami braku apetytu u dzieci są:
- infekcja wirusowa lub infekcja bakteryjna,
- złe nawyki żywieniowe (podjadanie między posiłkami, duża podaż cukru w ciągu dnia, za duże posiłki),
- alergia pokarmowa.
Jeśli brak apetytu pojawił się nagle, a wcześniej dziecko miało infekcję, to najprawdopodobniej objaw minie za niedługi czas i nie należy panikować. Najważniejsze, aby dziecko przyjmowało wtedy odpowiednią ilość płynów. Jeśli jednak dziecko nie je, chudnie i słabnie, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
Odmawianie przez dziecko posiłków, za którymi do tej pory przepadało (np. słodyczy, ulubionej czekolady) przez dłuższy czas, sugeruje, że przyczyną mogą być problemy natury psychicznej.
Obniżona chęć na jedzenie może przytrafić się każdemu. To nie tylko problem najmłodszych. Jak rozpoznać brak apetytu?
Czym jest apetyt i jakie są typu zmniejszonego apetytu?
Apetyt, inaczej łaknienie, to chęć zjedzenia określonego pokarmu, zwykle podszyta potrzebą dostarczenia organizmowi składnika odżywczego. Zdarza się, że niektórzy z nas nie odczuwają chęci, by spożyć jakikolwiek posiłek. Nie mają ochoty na nic. Taki stan, zwłaszcza jeśli się przedłuża, powinien nas zaniepokoić i skłonić do wizyty u lekarza.
Najczęściej wymienia się 2 typy zaburzeń łaknienia objawiające się zmniejszonym apetytem:
sitofibia – strach przed jedzeniem w wyniku obawy o pojawienie się dolegliwości bólowych, np. w chorobach trzustki i kamicy,
anoreksja – brak poczucia głodu.
Brak apetytu a czynniki psychologiczne
Można mówić o całym wachlarzu psychologicznych czynników mogących powodować utratę apetytu. Od niesmacznych posiłków po poważne choroby psychiczne.
Brak apetytu może być wynikiem naszych przyzwyczajeń zapoczątkowanych już w dzieciństwie, nawyków w domu rodzinnym, wpływu tradycji na nasze odżywianie.
Brak apetytu występuje również w poważnych schorzeniach psychicznych, jak:
Brak apetytu a choroby
Brak apetytu może występować wraz z przybieraniem na wadze lub chudnięciem. W zależności od tych dwóch rezultatów można podejrzewać inne schorzenia. Chorób, które powodują utratę apetytu, jest bardzo dużo. Dlatego rozpoznanie polega przede wszystkim na dokładnym wywiadzie lekarskim, a następnie skierowaniu pacjenta na szczegółowe badania.
Jeśli brak apetytu występuje ze zwiększeniem masy ciała, najczęściej z zatrzymaniem wody i obrzękami, przyczyną problemów mogą być:
- choroby serca i naczyń,
- choroby nerek,
- choroby wątroby,
- niektóre zaburzenia hormonalne (endokrynologiczne).
Jeśli brak apetytu występuje ze spadkiem masy ciała, wówczas można podejrzewać choroby, takie jak:
- zaburzenia endokrynologiczne (niedoczynność nadnerczy, nadczynność przytarczyc, niewyrównana cukrzyca),
- choroby przewodu pokarmowego (nieżyt żołądka, zapalenia jelit, choroby wątroby, dróg żółciowych, choroby nowotworowe),
- schorzenia układu nerwowego (gdy występują bóle głowy, wymioty),
- niedokrwistość,
- zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej,
- zaburzenia witaminowe (np. nadmiar witaminy D).
Brak apetytu a leki i toksyny
Zmniejszony apetyt może tez pojawiać się w wyniku przyjmowania niektórych leków lub pod wpływem działania toksyn. W kontekście braku apetytu wymienia się toksyny pochodzenia wewnętrznego, jako produkt uboczny np. w chorobach wątroby, nerek, reumatoidalnym zapaleniu stawów. Oraz toksyny zewnętrzne pochodzące od leków, toksyny bakteryjne w przebiegu chorób zakaźnych (np. gruźlica, bruceloza).
Brak apetytu u osób starszych
Starsi ludzie bardzo często zmagają się z obniżonym łaknieniem. Jest to spowodowane np.
- przyjmowaniem leków,
- dodatkowymi schorzeniami,
- obniżonym nastrojem.
Starszym ludziom warto pomóc i zapewnić dostęp do posiłków, które im po prostu smakują. Bywa tak, że - podobnie jak dzieci - akceptują dosłownie kilka pokarmów. Jeśli to nie pomaga, należy skonsultować się z lekarzem, który być może dobierze inne leki lub zaleci lek na brak apetytu.
Brak apetytu – leczenie
Nie ma jednej ścieżki leczenia w przypadku problemów z łaknieniem. Wszystko zależy od przyczyny utraty apetytu oraz długości trwania tego stanu. Jeśli brak apetytu jest wywołany stanem chorobowym, należy wyleczyć przyczynę, jeśli to możliwe.
Krótkotrwały brak chęci na jedzenie może dotknąć każdego. Może pojawić się pod wpływem emocji, zmiany trybu życia – na łaknienie wpływ ma aktywność fizyczna, pora posiłków i ich jakość, temperatura powietrza, nawyki.
Jeśli podłożem problemów z apetytem są zaburzenia i choroby psychiczne, leczenie polega przede wszystkim na psychoterapii i terapii behawioralnej.
Przy krótkotrwałej utracie apetytu można wypróbować również metod naturalnych. Dobre na poprawę łaknienia są takie rośliny, jak:
- mięta pieprzowa,
- imbir,
- korzeń cykorii,
- koper włoski,
- anyż,
- mniszek lekarski,
- grejpfrut.
W aptekach dostępne są różne leki i suplementy na brak apetytu. Najlepiej zapytać o nie farmaceutę.
Źródło: prof. K.Janicki (red.), Domowy Poradnik Medyczny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, wydanie V.
Więcej na temat problemów z apetytem:
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
