Spis treści:
- TPO i anty TPO - czym są?
- Badanie anty TPO – norma
- Anty-TPO wysokie – co oznacza? Nie zawsze świadczy o chorobach tarczycy
- Wysokie stężenie przeciwciał anty-TPO – objawy
- Anty-TPO a choroba Hashimoto
- Jakie są wskazania do badania anty-TPO?
- Wysokie anty-TPO a TSH w normie
- Jak obniżyć anty-TPO?
- Wysokie anty-TPO – leczenie
- Badanie anty-TPO – cena i przygotowanie
- Anty-TPO a anty-TG. Co oznacza wysokie anty-TG?
- Wysokie anty-TPO a rak tarczycy
TPO i anty TPO - czym są przeciwciała tarczycy?
Peroksydaza tarczycowa (TPO) jest to enzym naturalnie występujący w tarczycy, który bierze udział w produkcji hormonów tego gruczołu. Przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (aTPO, anty-TPO) to przeciwciała produkowane przez układ odpornościowy skierowane przeciwko tarczycy. Obecność anty-TPO sugeruje, że nieprawidłowa praca tarczycy wynika z choroby autoimmunologicznej, takiej jak choroba Hashimoto lub choroba Gravesa-Basedowa. Oznacza to, że układ odpornościowy przez pomyłkę atakuję własną tarczycę. Prowadzi to do jej stopniowego niszczenia, co może trwać latami, długo nie powodując żadnych objawów.
Badanie anty TPO - prawidłowy wynik
Oznaczenie anty-TPO to proste badanie, które pozwala wykryć przeciwciała przeciwko TPO obecne we krwi. Norma anty-TPO wynosi poniżej 35 IU/ml. Jednak nie zawsze wynik powyżej tego poziomu oznacza problem zdrowotny. Wykonywane są też inne badania w celu rozpoznania choroby tarczycy, np. USG tarczycy oraz oznaczenie hormonów TSH, FT4 i FT3.
Anty-TPO wysokie – co oznacza? Nie zawsze świadczy o chorobach tarczycy
Znacznie podwyższony poziom anty-TPO najczęściej wskazuje na choroby autoimmunologiczne tarczycy, takie jak:
- Zapalenie tarczycy Hashimoto (przeciwciała anty-TPO występują nawet u 95% chorych) - jest to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy. Rozwija się, gdy tarczyca nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów.
- Choroba Gravesa-Basedowa (anty-TPO obecne u 85% pacjentów) - jest to główna przyczyna nadczynności tarczycy. Odwrotnie niż w chorobie Hashimoto, tarczyca wytwarza w tym przypadku zbyt dużą ilość hormonów.
Wysokie anty-TPO występuje również w 10-20% przypadków wola tarczycowego oraz raka tarczycy. Przeciwciała mogą być też obecne u osób starszych, przy cukrzycy typu I oraz w takcie przyjmowania niektórych leków, np. litu, interferonu alfa, IL-2 lub amiodaronu.
Nie zawsze odchylenie od normy będzie związane z chorobą. Podwyższone anty-TPO zauważa się u 10-15% zdrowych osób. Te osoby powinny jednak zachować czujność, ponieważ w przyszłości może się u nich rozwinąć choroba tarczycy.
Wysokie stężenie przeciwciał anty-TPO – objawy
Podwyższone stężenie przeciwciał anty-TPO we krwi nie powoduje objawów, lecz wywołują je dopiero niedoczynność albo nadczynność tarczycy, choć i te stany początkowo mogą przebiegać bezobjawowo.
Objawy występujące z wysokim poziomem anty-TPO to najczęściej:
- zmęczenie, senność albo niepokój,
- nieprawidłowa tolerancja zimna lub ciepła,
- zaparcia albo biegunki,
- wysuszenie skóry,
- drżenie dłoni,
- nadpotliwość,
- opuchnięcie twarzy, tycie lub niezamierzona utrata wagi,
- łamliwość paznokci, wypadanie włosów,
- obniżenie nastroju, depresja,
- przyspieszone lub spowolnione tętno,
- bóle kości, stawów lub mięśni,
- wytrzeszcz oczu,
- nieregularne miesiączki,
- niepłodność,
- zaburzenia erekcji u mężczyzn.
Anty-TPO a choroba Hashimoto
Choroba Hashimoto powoduje, że tarczyca nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów, co wpływa niekorzystnie na różne procesy w organizmie, np. przemianę materii, termoregulację, pracę serca i nastrój. Wiele funkcji organizmu ulega spowolnieniu. Nadmiar przeciwciał anty-TPO jest charakterystycznym objawem choroby Hashimoto. Nieprawidłowy wynik badania ma nawet 95% chorych. Przy czym w przypadku choroby Hashimoto uznaje się, że na ogół dopiero wynik powyżej 500 IU/ml oznacza to schorzenie. W tej grupie pacjentów wyniki anty-TPO bardzo często przekraczają 1000 IU/ml.
Jakie są wskazania do badania anty-TPO?
Oznaczenie anty-TPO jest zalecanym badaniem w diagnostyce autoimmunologicznych chorób tarczycy. Test należy wykonać, jeśli istnieje podejrzenie niedoczynności lub nadczynności gruczołu. Zaniepokoić powinny charakterystyczne objawy, o których wspomniano wyżej. Niekiedy badanie anty-TPO jest zlecane kobietom ciężarnym, ponieważ problemy z tarczycą często ujawniają się w czasie ciąży.
Wysokie anty-TPO a TSH w normie
Wysokie anty-TPO oraz TSH w normie występują u prawidłowo leczonych osób z chorobą Hashimoto. Takie wyniki mogą też nasuwać przypuszczenie, że u danej osoby rozwija się dopiero to schorzenie. Występują wówczas przeciwciała przeciwtarczycowe, ale TSH jeszcze nie uległo podwyższeniu.
TSH jest ważnym wskaźnikiem chorób tarczycy. Jest to hormon produkowany przez przysadkę mózgową w odpowiedzi na wydzielanie hormonalne gruczołu. Jeśli powstaje za mało hormonów tarczycy, TSH wzrasta, aby pobudzić ten narząd do pracy. Leczenie niedoczynności wyrównuje poziom TSH. Nie oznacza to, że wynik anty-TPO również się obniży.
Jak obniżyć anty-TPO?
Naukowcy dowodzą, że stres i niezdrowa dieta pogarszają przebieg chorób tarczycy. Aby zmniejszyć stan zapalny i obniżyć przeciwciała tarczycowe, zalecają unikania stresu i zdrowy styl życia (dieta, regularna aktywność fizyczna). Badania dowodzą, że korzystne zmiany w tym zakresie, powodują nie tylko lepsze wyniki badań, ale też poprawiają samopoczucie, zapobiegają lękom i depresji w porównaniu z osobami, które nie wprowadziły pozytywnych nawyków.
Osoby zmagające się z nieprawidłowościami tarczycy, często mają niedobory związków. Suplementacja może pomóc w obniżeniu przeciwciał przeciwtarczycowych. Warto skonsultować z lekarzem uzupełnienie tych związków:
- witaminy D,
- selenu,
- żelaza,
- witaminy B12 i innych z grupy B,
- magnezu,
- cynku.
Więcej: Choroba Hashimoto a dieta
Wysokie anty-TPO – leczenie
Podwyższony poziom przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TPO nie podlega leczeniu. W niektórych przypadkach zalecana jest obserwacja i badania kontrolne.
Gdy inne badania diagnostyczne wykażą chorobę tarczycy lub inną związaną z wysokim anty-TPO, lekarz zaplanuje terapię dostosowaną do danego przypadku.
U osób z chorobą Hashimoto podstawą leczenia jest codzienne przyjmowanie lewotyroksyny – syntetycznego odpowiednika tyroksyny, czyli hormonu, który nie jest produkowany w odpowiedniej ilości przez tarczycę. Istotne znaczenie w terapii ma styl życia, szczególnie odpowiednia dieta.
Badanie anty-TPO – cena i przygotowanie
Jeżeli pacjent jest skierowany na badania przez lekarza POZ w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, wówczas badanie anty-TPO wykona bezpłatnie. Można wykonać je również prywatnie – cena to ok. 30-50 zł.
Badanie polega na pobraniu krwi żylnej ze zgięcia łokciowego i przesłaniu próbki do laboratorium. Nie wymaga specjalnego przygotowania, pacjent może, ale nie musi być na czczo.
Anty-TPO a anty-TG. Co oznacza wysokie anty-TG?
Zarówno anty-TPO, jak i anty-TG (przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie) to wskaźniki przydatne w diagnostyce chorób tarczycy. Badanie anty-TG jest dłużej stosowane w diagnostyce, ale odznacza się mniejszą wiarygodnością niż oznaczenie poziomu anty-TPO. Wysokie stężenie anty-TG świadczy zazwyczaj o chorobie Hashimoto (występuje u 70-80% chorych), chorobie Gravesa-Basedowa (występuje u 30-40% chorych) lub poporodowym zapaleniu tarczycy (występuje u 20-40% chorych).
Wysokie anty-TPO a rak tarczycy
W diagnostyce raka tarczycy również jest stosowane oznaczenie przeciwciał anty-TPO. W badaniu, które ukazało się w 2019 r. na łamach Molecular and Clinical Oncology dowiedziono, że wysoki poziom anty-TPO wiąże się z większym ryzykiem raka tarczycy. Jednak nie wszystkie prace naukowe to potwierdzają. Stwierdzono też, że podwyższony poziom anty-TPO nie wpływa na zwiększenie ryzyka przerzutów raka tarczycy do węzłów chłonnych.
Przeczytaj też: Guzki tarczycy
Źródła:
F. Kokot, Badania laboratoryjne. Zakres norm i interpretacja, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2015,
Xiao Y, Zhou Q, Xu Y, Yuan SL, Liu QA. Positive thyroid antibodies and risk of thyroid cancer: A systematic review and meta-analysis. Mol Clin Oncol. 2019 Sep;11(3):234-242. doi: 10.3892/mco.2019.1886,
E. Fröhlich, R. Wahl, Thyroid Autoimmunity: Role of Anti-thyroid Antibodies in Thyroid and Extra-Thyroidal Diseases, Frontiers in Immunology [online], doi:10.3389/fimmu.2017.00521, [dostęp:] 10.12.2020,
What Are Antithyroid Antibodies?, WebMD,
Z. S Markomanolaki, Stress Management in Women with Hashimoto’s thyroiditis: A Randomized Controlled Trial, Journal of Molecular Biochemistry [online], www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6688766, [dostęp:] 10.12.2020.
Czytaj także:
Rak tarczycy a morfologia. Co powinno zaniepokoić w badaniach krwi?
Objawy psychiczne choroby Hashimoto – jak je łagodzić?
Wędrujące bóle przy chorobie Hashimoto – co oznaczają i jak sobie z nimi radzić?
Jak wygląda twarz przy chorobie Hashimoto? Niedoczynność tarczycy a opuchlizna twarzy
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
