Spis treści:
- Rak szyjki macicy – objawy
- Rak szyjki macicy – przyczyny
- Rodzaje raka szyjki macicy
- Rak szyjki macicy – jakie badania wykonać?
- Rak szyjki macicy a wyniki cytologii
- Rak szyjki macicy – leczenie
- Rak szyjki macicy – rokowania
- Profilaktyka raka szyjki macicy
Rak szyjki macicy to nowotwór złośliwy szyjki macicy, który zajmuje 5. miejsce pod względem zachorowalności na nowotwory. Najwięcej przypadków raka szyjki macicy zostaje rozpoznanych w 5. i 6. dekadzie życia. Rak szyjki macicy jest wykrywany stosunkowo późno, pomimo że istnieje skuteczny skrining w postaci badań cytologicznych (cytologia). Niestety wciąż niewystarczająca liczba kobiet wykonuje testy.
Zanim rozwinie się rak inwazyjny szyjki macicy u kobiety można rozpoznać zmiany przednowotworowe. Są nimi śródnabłonkowe dysplazje szyjki macicy (CIN). Szczególnie groźne są dysplazje CIN-3 (dużego stopnia). Powinny być one usunięte. Stanami przedrakowymi nie są nadżerki szyjki macicy ani przewlekłe stany zapalne szyjki macicy.
Przeczytaj więcej: Polipy macicy oraz nadżerka.
Rak szyjki macicy – objawy
Proces rozwijania się raka szyjki macicy trwa ok. 10-20 lat i przebiega wieloetapowo. Początkowe stadium jest bezbolesne i bezobjawowe. W kolejnych etapach rozwoju choroby objawy raka szyjki macicy mogą być następujące:
- krwawienia poza miesiączkami,
- krwawienia po stosunku,
- obfite upławy z pochwy,
- bóle w podbrzuszu,
- ból podczas stosunku,
- bóle krzyżowo-lędźwiowe,
- bóle i obrzęk nóg,
- problemy z oddawaniem moczu,
- krwawienie z odbytu.
Rak szyjki macicy – przyczyny
Na raka szyjki macicy narażona jest każda kobieta. Jednak głównym czynnikiem ryzyka rozwoju tego nowotworu jest zakażenie wirusem HPV (wirus brodawczaka ludzkiego). Około 70-80% aktywnych seksualnie kobiet przynajmniej raz w życiu ulega zarażeniu, jednak nie każdy typ wirusa HPV (a jest ich ok. 200) jest kancerogenny i większość zakażeń ulega samoistnemu wyleczeniu.
Wśród czynników ryzyka raka szyjki macicy oprócz zakażenia wirusem HPV wymienia się:
- dużą liczbę partnerów seksualnych i wczesne rozpoczęcie współżycia,
- przewlekłe stany zapalne pochwy,
- przebycie wielu ciąż i porodów,
- dietę ubogą w owoce i warzywa,
- palenie papierosów,
- immunosupresję,
- zakażenie HIV,
- wieloletnie stosowanie środków antykoncepcyjnych.
Przeczytaj też: HPV a rak szyjki macicy - jak zapobiec chorobie?
Rodzaje raka szyjki macicy
Nowotwory złośliwe szyjki macicy można podzielić na kilka rodzajów w zależności od typu komórek, z których powstały. Część pochwowa szyjki macicy pokryta jest komórkami nabłonka płaskiego, zaś kanał szyjki macicy komórkami nabłonka gruczołowego. Można więc wyróżnić następujące rodzaje raka szyjki macicy:
- rak płaskonabłokowy (75% przypadków),
- rak gruczołowy,
- mieszane raki płaskonabłonkowo-gruczołowe,
- raki niezróżnicowane.
Rak szyjki macicy – jakie badania wykonać?
Standardem diagnostyki w kierunku raka szyjki macicy jest cytologia, a po niej badanie histopatologiczne w razie wykrycia niepokojących zmian. Cytologię można wykonać w gabinecie ginekologicznym odpłatnie lub bezpłatnie. Programem darmowych badań cytologicznych objęte są w Polsce wszystkie kobiety między 25. a 59. rokiem życia w ramach "Programu profilaktyki raka szyjki macicy".
Rak szyjki macicy a wyniki cytologii
W cytologii dla określenia rodzaju komórek w wymazie pobranym z szyjki macicy stosuje się określenia CIN i SIL, niekiedy używana jest też 5-stopniowa skala Papanicolau (wychodzi z użycia).
Warto wiedzieć przede wszystkim, że zmiany CIN-1 są to niewielkie zmiany dysplastyczne i oznaczają małe ryzyko rozwoju raka szyjki macicy. Są to stany zapalne o różnym stopniu nasilenia i nie wymagają leczenia chirurgicznego. Mogą też ustąpić samoistnie. W takich przypadkach wykonuje się badania kontrolne.
Zmiany CIN-2 i CIN-3 powinny być usunięte, ponieważ wiążą się z podwyższonym ryzykiem rozwoju raka szyjki macicy.
Szacuje się, że ryzyko rozwinięcia raka szyjki macicy z raka inwazyjnego na podłożu CIN-3 w ciągu 20 lat wynosi 36%. To oznacza, że nawet z najbardziej groźnych zmian dysplastycznych nie musi rozwinąć się nowotwór złośliwy. U tych kobiet, u których nie dojdzie do rozwoju raka, zmiany mogą pozostać albo wycofać się.
Rak szyjki macicy – leczenie
W zależności od zaawansowania raka i oceny zmian przewidziane są różne metody leczenia:
- konizacja szyjki macicy (wycięcie stożka szyjki macicy),
- histerektomia (usunięcie macicy),
- radykalna trachelektomia (usunięcie szyjki macicy),
- chemioterapia,
- radiochemioterapia,
- radioterapia,
- leczenie objawów.
Rak szyjki macicy – rokowania
Rokowanie w raku szyjki macicy zależy od stopnia zaawansowania choroby. Według Międzynarodowego Towarzystwa Ginekologii i Położnictwa (FIGO) na początkowym etapie choroby (I stopień zaawansowania) 5-letnie przeżycie u chorych na raka szyjki macicy wynosi 55-95%. W II stopniu zaawansowania: 40-85%, w III stopniu zaawansowania: 15-60%, w IV stopniu: 0-19%.
Profilaktyka raka szyjki macicy
Profilaktyka raka szyjki macicy obejmuje:
- badania skriningowe (cytologię),
- unikanie czynników ryzyka,
- szczepienia przeciwko HPV.
Cytologię powinna wykonywać co 3 lata każda kobieta, która ukończyła 21 lat (lub wcześniej, jeśli współżycie rozpoczęło się w bardzo młodym wieku). Co roku cytologię powinny wykonywać kobiety: zakażone HIV, przyjmujące leki immunosupresyjne, zakażone HPV typem wysokiego ryzyka (przede wszystkim typami 16 i 18), leczone w przeszłości z powodu śródnabłonkowej dysplazji szyjki macicy (CIN 2, CIN 3) lub raka szyjki macicy.
Ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy można zmniejszyć również stosując się do kilku zasad:
- unikaj przygodnych kontaktów seksualnych,
- jeśli nie jesteś pewna zdrowia partnera - stosuj prezerwatywy,
- zaszczep się przeciwko wirusowi HPV (sposób ten polecany jest szczególnie nastolatkom),
- zwracaj szczególną uwagę na higienę intymną.
Źródła:
R. Kordek (red.), Onkologia, Via Medica, Gdańsk 2013,
J.R. Fowler i inni, Cervical Cancer, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK431093,
S. Zhang i inni, Cervical cancer: Epidemiology, risk factors and screening, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7797226,
C.M. Rerucha i inni, Cervical Cancer Screening, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29671553.
Czytaj także:
Czy grozi Ci rak szyjki macicy?
Rak jajnika – jak się wykrywa i leczy ten nowotwór złośliwy? Szanse i rokowania
Rak piersi – najważniejsze informacje dla pacjenta
Rak trzonu macicy (rak endometrium) – objawy, leczenie, rokowanie
Infekcja intymna - przyczyny, objawy, leczenie, leki bez recepty
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
