Spis treści:
- Estrogeny – rola w organizmie
- Estrogeny – normy
- Wskazania do badania estrogenów
- Nadmiar estrogenów – przyczyny i objawy
- Niedobór estrogenów – przyczyny i objawy
- Nadmiar lub niedobór estrogenów - skutki
- Estrogeny w leczeniu
- Ciekawostki o estrogenach
Estrogeny – rola w organizmie
Estrogeny to grupa hormonów steroidowych, z których najważniejszą rolę w organizmie człowieka odgrywają trzy związki:
- estradiol – jest to najważniejszy hormon estrogenowy o największej aktywności biologicznej u kobiet w wieku rozrodczym; jego stężenie we krwi zależy od fazy cyklu miesiączkowego, największa produkcja przypada pomiędzy 12. a 14. dniem cyklu miesiączkowego; większość estradiolu powstaje w jajniku (95%),
- estron – jest pięciokrotnie mniej aktywny biologicznie niż estradiol, jednak odgrywa największą rolę w okresie pomenopauzalnym,
- estriol – ma najsłabsze działanie biologiczne spośród estrogenów; działa głównie w czasie ciąży.
Estrogeny wytarzane są nie tylko przez jajniki, w mniejszych ilościach również przez nadnercza (są to górne fragmenty każdej nerki), łożysko, a także przez tkankę tłuszczową, a u mężczyzn przez jądra.
Estrogeny pełnią różnorodne role w całym organizmie, lecz ich główną rolą jest wykształcenie kobiecych cech fizycznych oraz reprodukcja.
Estrogeny warunkują wykształcenie się II-go i III-rzędowych kobiecych cech płciowych: odpowiadają za wzrost macicy, jajowodów, pochwy, zewnętrznych narządów płciowych oraz sutków. Estrogeny mają wpływ na kształtowanie się sylwetki kobiecej, psychikę i emocje kobiet oraz libido. Ponadto biorą udział w kościotworzeniu, gospodarce węglowodanowej, przepuszczalności błon komórkowych, przez co zwiększają elastyczność skóry i błon śluzowych
- mówi dr Anna Dąbrowska-Jakubiak, ginekolog-położnik, endokrynolog.
Prawidłowy poziom estrogenów wpływa pozytywnie na przemianę tłuszczową, chroni przed chorobami krążenia i zapewnia równowagę emocjonalną.
Estrogen pobudza także wytwarzanie LH – hormonu luteinizującego, odpowiedzialnego za owulację i tworzenie się ciałka żółtego. Po menopauzie poziom estrogenów w organizmie kobiety drastycznie spada, co przyczynia się do powstania wielu dolegliwości związanych z okresem przekwitania.
Estrogeny – normy
Stężenie estrogenów zmienia się w trakcie cyklu miesiączkowego. Najniższy jest podczas miesiączki, następnie do połowy cyklu stale wzrasta, dzięki czemu błona śluzowa macicy odbudowuje się. To przygotowuje warunki dla ciąży, podczas której wydzielanie estrogenów jest szczególnie wysokie – zwłaszcza estriolu.
Normy estrogenów dla kobiet wynoszą:
-
estradiol:
faza folikularna: 37-330 pmol/l (10-90 pg/ml),
połowa cyklu: 370-1835 pmol/l (100-500 pg/ml),
faza lutealna: 184-880 pmol/l (50-240 pg/ml),
po menopauzie: 37-110 pmol/l (20-30 pg/ml), - estriol: < 7 nmol/l (< 2 ng/ml)
- estron: 74-550 pmol/l (20-150 pg/ml)
Normy estrogenów dla mężczyzn wynoszą:
- estradiol: 29-132 pmol/l (8-36 pg/ml),
- estriol: < 7 nmol/l ( < 2 ng/ml),
- estron: 111-630 pmol/l (30-70 pg/ml)
Wskazania do badania estrogenów
Estrogeny oznacza się na podstawie prostego badania krwi, do którego nie jest wymagane specjalne przygotowanie. Wystarczy przyjść do punktu pobrań krwi na czczo.
Wskazania do badania poziomu estrogenów to:
- zaburzenia miesiączkowania w postaci nieregularnych krwawień,
- długotrwały brak miesiączki,
- późne lub wczesne dojrzewania,
- osteoporoza,
- niskie libido,
- menopauza,
- ginekomastia,
- mlekotok,
- hipogonadyzm,
- zaburzone cechy płciowe u chłopców,
- ocena czynności jajników,
- kontrola pęcherzyków jajnikowych,
- kontrola owulacji wywołanej sztucznie,
- ocena efektów terapii estrogenowej w raku piersi,
- podejrzenie guza produkującego estrogeny.
Nadmiar estrogenów – przyczyny i objawy
Przyczynami zbyt wysokiego stężenia estrogenów w organizmie mogą być indukowana lekami owulacja, guz produkujący estrogeny, marskość wątroby, nadczynność tarczycy. Znacznie podwyższony poziom estrogenów występuje również w okresie okołoowulacyjnym. Zbyt wysoki poziom estrogenu może wynikać z nadmiaru tkanki tłuszczowej po menopauzie.
Objawami nadmiaru estrogenów u kobiet są:
- zaburzenia miesiączkowania, np. obfite krwawienie,
- nasilenie objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego,
- mięśniaki macicy,
- zmęczenie,
- objawy depresji i niepokój,
- przyrost masy ciała głównie w talii, biodrach.
U mężczyzn nadmiar estrogenów może się objawiać ginekomastią, czyli powiększonymi gruczołami piersiowymi, problemami z erekcją oraz bezpłodnością.
Niedobór estrogenów – przyczyny i objawy
Główną przyczyną niedoboru estrogenów u kobiet jest okres menopauzalny oraz chirurgiczne usunięcie jajników. Inne przyczyny zbyt małej ilości estrogenów w organizmie to m.in. zespół Turnera, przedwczesna menopauza, niewydolność przysadki mózgowej, anoreksja, nadużywanie alkoholu oraz intensywny wysiłek fizyczny.
Objawami niskiego estrogenu są najczęściej:
- niskie libido,
- zmiany nastroju,
- problemy ze snem,
- uderzenia gorąca,
- zaburzenia miesiączkowania,
- wysuszona skóra,
- suchość pochwy,
- ból głowy.
U mężczyzn niski poziom estrogenu może powodować nadmiar tkanki tłuszczowej wokół brzucha oraz obniżenie popędu seksualnego.
Nadmiar lub niedobór estrogenów - skutki
Na poziom estrogenów w organizmie ma wpływ szereg czynników – od diety, wysiłku fizycznego, stresu, poprzez wiek, aż do uwarunkowań dziedzicznych. Styl życia jaki prowadzimy ma ogromne znaczenie dla pracy całego organizmu, nie tylko estrogenów.
Nadmiar estrogenów może powodować poważne skutki zdrowotne: zaburzenia miesiączkowania, zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia zakrzepów, tycie, powiększenie piersi, nudności, wymioty, złe samopoczucie, migreny.
Równie niepożądany i częściej spotykany u kobiet jest niedobór estrogenów, bądź brak równowagi między dwoma hormonami – progesteronem i estrogenami, czego skutkiem są często cykle bezowulacyjne. Jak twierdzą lekarze, najlepszym dowodem na prawidłowe funkcjonowanie estrogenu są regularne cykle miesiączkowe (to dlatego nieregularne cykle często leczy się hormonalnie).
Estrogeny w leczeniu
Estrogeny mogą być wytwarzane w formie syntetycznej. Najczęściej stosowane są terapeutycznie w okresie menopauzy lub w celach antykoncepcyjnych - estrogeny w połączeniu z gestagenami są stosowane w dwuskładnikowych tabletkach antykoncepcyjnych. Wykorzystuje się je również w leczeniu osteoporozy, uderzeń gorąca, zapalenia pochwy.
Ciekawostki o estrogenach
Oto kilka ciekawych informacji na temat estrogenów:
- Kobiety mają niższy próg bólu, który zmienia się w ciągu cyklu, a wraz z wiekiem i obniżającym się poziomem estrogenu odczuwanie bólu słabnie.
- Przypuszcza się także, że to dzięki estrogenom kobiety rzadziej cierpią na dysleksję, a także, że mogą tłumić produkcję adrenaliny i kortyzolu, zmniejszając skutki stresu.
- Warto wiedzieć, że w tabletkach antykoncepcyjnych stosuje się tzw. etynyloestradiol – to syntetyczny naśladowca tylko jednego rodzaju estrogenów, który wstrzymuje owulacje i zmienia cykl miesiączkowy.
- Przeprowadzono kilka badań naukowych z których wynika, że kobiety czują się bardziej inteligentne, kiedy poziom estrogenów w cyklu miesiączkowym jest najwyższy, i lepiej radzą sobie wtedy z zadaniami wymagającymi biegłości językowej.
- Podczas karmienia piersią poziom estrogenów jest bardzo niski, między innymi dlatego jedną z ostatnich rzeczy o jakich myśli świeżo upieczona mama, jest seks.
Treść artykuły została pierwotnie opublikowana 22.09.2011.
Czytaj także:
Zaburzenia hormonalne – przyczyny, objawy, jak wyregulować hormony?
Brak miesiączki – przyczyny, skutki, badania i leczenie
Prolaktyna – normy, co oznacza wysoki lub niski poziom prolaktyny, cena badania
Hiperandrogenizm – przyczyny, objawy, leczenie
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
