Hormony spełniają w naszym ciele szereg ważnych funkcji. Odpowiadają za regulację metabolizmu, temperatury ciała, pracy serca, rozwój i wzrost, cykl snu i czuwania. Wpływają również na stan psychiczny. Dlatego nawet niewielkie wahania poziomu hormonów mogą powodować rozmaite dolegliwości.
Spis treści:
- Zaburzenia hormonalne – przyczyny
- Zaburzenia hormonalne – objawy
- Jak wyregulować zaburzenia hormonalne?
Zaburzenia hormonalne – przyczyny
Istnieje wiele możliwych przyczyn zaburzeń hormonalnych. Należą do nich:
- choroby powodujące nieprawidłowe działanie gruczołów dokrewnych takich jak: tarczyca i przytarczyce, nadnercza, przysadka mózgowa, gonady (jajniki, jądra), szyszynka, podwzgórze, wysepki trzustkowe,
- stany takie jak nadmierny stres, nieprawidłowa dieta i brak aktywności fizycznej, otyłość, narażenie na toksyny zaburzające gospodarkę hormonalną,
- niektóre związki chemiczne: np. fitoestrogeny (substancje roślinne naśladujące estrogeny), chemioterapia, radioterapia, sterydy anaboliczne.
Do zaburzeń endokrynologicznych przyczyniają się:
- cukrzyca,
- przewlekły lub silny stres,
- niezdrowa dieta,
- nadwaga i otyłość,
- leki hormonalne,
- nadużywanie sterydów anabolicznych,
- guzki tarczycy,
- choroby tarczycy (niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy),
- guzy przysadki,
- anoreksja,
- choroba Cushinga (wysoki poziom kortyzolu),
- choroba Addisona (niski poziom kortyzolu i aldosteronu)
- zespół Turnera,
- nowotwory gruczołów dokrewnych,
- zaburzenia wydzielania parathormonu (czytaj: tężyczka),
- wrodzony przerost nadnerczy (niski poziom kortyzolu),
- ciężkie reakcje alergiczne,
- ciężkie infekcje,
- chemioterapia i radioterapia,
- niedobór jodu (wole),
- choroby trzustki,
- Zespół Pradera-Williego,
- związki estrogenne naturalnie występujące w produktach roślinnych, szczególnie sojowych,
- narażenie na chemikalia i toksyny zaburzające gospodarkę hormonalną, w tym pestycydy i herbicydy.
Należy też wspomnieć, że kobiety i mężczyźni doświadczają odmiennych naturalnych zaburzeń hormonalnych.
U wszystkich kobiet zmiany hormonalne pojawiają się w pewnych okresach życia: podczas dojrzewania, w ciąży i po porodzie, w okresie menopauzalnym. Ich rozwój podporządkowany jest w dużej mierze poziomowi estrogenów. Mogą w tym czasie wystąpić problemy takie jak suchość pochwy, uderzenia gorąca, nieregularne miesiączki czy nadmierne owłosienie.
Z kolei u mężczyzn „karty rozdaje” głównie testosteron. Poziom tego hormonu z wiekiem maleje, co wiąże się z różnymi hormonalnymi wahaniami i objawami takimi jak: zaburzenia erekcji, obniżone libido czy obniżenie masy mięśniowej.
Zaburzenia hormonalne – objawy
Z racji tego, że hormony mają wpływ na funkcjonowanie wielu komórek i narządów i biorą udział w różnorodnych procesach organizmu, objawy wynikające z zaburzeń hormonalnych mogą być wielorakie. Należą do nich:
- nieplanowane chudnięcie lub przyrost masy ciała,
- trudności ze snem,
- nadmierne owłosienie u kobiet,
- nieregularne miesiączki,
- trudności w zajściu w ciążę,
- wysypki skórne,
- sucha skóra i włosy, łamliwe paznokcie,
- zaburzenia odczuwania ciepła i ziemna (np. gdy wszyscy chodzą w kurtkach, tobie wystarczy bluzka z krótkim rękawem),
- zaburzenia tętna (np. tachykardia),
- zaburzenia ciśnienia tętniczego,
- kruche lub słabe kości,
- wahania stężenia cukru we krwi,
- huśtawki nastrojów, depresja, drażliwość,
- uporczywy trądzik,
- długotrwałe zmęczenie,
- obniżone libido,
- u mężczyzn problemy z erekcją,
- zaparcia,
- zwiększone pragnienie,
- rozmazane widzenie,
- zgrubienie na szyi,
- obniżenie głosu u kobiet,
- opóźnione dojrzewanie,
- objawy neurologiczne: ból głowy (to może być niewydolność nadnerczy, nadczynność tarczycy), nagle zmieniony stan psychiczny (hipoglikemia, cukrzycowa kwasica ketonowa), osłabiona siła mięśni (choroby tarczycy).
Objawy zaburzeń hormonalnych po 40-tce
Wiele kobiet skarży się na nieprzyjemne dolegliwości po 40. roku życia. Objawy są w dużej mierze związane z wahaniami w poziomie estrogenów i progesteronu w organizmie, co zwiastuje zbliżającą się menopauzę.
Objawy zaburzeń hormonalnych u kobiet po 40-tce to:
- nieplanowany przyrost masy ciała,
- drażliwość,
- zmęczenie,
- nieregularne miesiączki, lub inne miesiączki (np. bardziej obfite albo dłuższe niż wcześniej),
- bóle głowy,
- zawroty głowy,
- suchość pochwy,
- zaburzenia popędu seksualnego,
- więcej zmarszczek,
- uderzenia gorąca,
- zatrzymanie wody,
- wzdęcia,
- kołatanie serca.
Pierwsze symptomy przekwitania mogą pojawić się już kilka lat wcześniej. Są naturalne i nie powinny niepokoić. Gdy są bardzo uciążliwe, warto udać się do ginekologa lub endokrynologa, który zleci badania kontrolne lub zaproponuje środki łagodzące objawy.
Jak wyregulować zaburzenia hormonalne?
Regulacja ma za zadanie przywrócić prawidłowe stężenie hormonów w organizmie. Metody mogą się różnić w zależności od przyczyny zaburzenia. Dlatego w przypadku zaobserwowania niepokojących objawów lub nieprawidłowych wyników badań, zgłoś się do lekarza endokrynologa.
Leki na zaburzenia hormonalne
Leki stosowane w regulowaniu zaburzeń hormonalnych to np.:
leki hormonalne zawierające estrogeny lub progesteron,
hormonalna terapia zastępcza, estrogeny dopochwowe (przy menopauzie),
- leki antyandrogenne (np. przy hirsutyzmie, trądziku, przedwczesnym dojrzewaniu),
- klomifen (przy zespole policystycznych jajników),
- metformina (przy cukrzycy typu 2 i insulinooporności),
- leki przeciwtarczycowe, lewotyroksyna (choroby tarczycy),
- leki z testosteronem (niedobór hormonu u mężczyzn).
Domowe sposoby na wyregulowanie hormonów
W zależności od rodzaju zaburzenia endokrynologicznego, w regulacji hormonów pomocne są różnorodne substancje roślinne.
Na hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie, poleca się zieloną herbatę, miętę oraz lukrecję, która działa fitoestrogenowo i obniża poziom testosteronu.
Przy menopauzie warto sięgnąć również po lukrecję, a także żeń-szeń i siemię lniane (łagodzą uderzenia gorąca) oraz mniej znaną pluskwicę groniastą (działa estrogennie).
We wspomaganiu prawidłowego działania insuliny oraz przy zespole policystycznych jajników zalecane są takie rośliny jak: zielona herbata, rumianek, cynamon, aloes oraz kozieradka.
Na podwyższenie testosteronu u mężczyzn szczególnie polecane są buzdyganek naziemny i kozieradka – poprawiają libido i dodają energii w przypadku hipogonadyzmu.
Osoby z problemami z tarczycą powinny sięgać po rośliny takie jak rumianek i szałwia, przy niedoczynności polecana jest ashwagandha (zwana też żeń-szeniem indyjskim), a przy nadczynności tarczycy – karbieniec pospolity, który m.in. blokuje przeciwciała atakujące tarczycę.
W przywracaniu równowagi hormonalnej organizmu szczególne znaczenie mają adaptogeny.To rośliny o właściwościach normalizujących i regulujących funkcje organizmu. Należą do nich m.in.:
- żeń-szeń,
- lukrecja,
- traganek błoniasty,
- bazylia azjatycka,
- kurkuma,
- jagody goji,
- różeniec górski.
W regulowaniu hormonów duże znaczenie mają również prawidłowa dieta oraz aktywność fizyczna, dlatego:
- uprawiaj regularnie aktywność fizyczną (150-300 minut ćwiczeń o umiarkowanej intensywności tygodniowo),
- utrzymuj prawidłową masę ciała,
- kupuj żywność niepryskaną,
- ogranicz kontakt z toksycznymi chemikaliami,
- unikaj cukrów prostych (słodyczy, słodkich napojów),
- wybieraj produkty jak najmniej przetworzone,
- jedz regularnie i nie przejadaj się (szczególnie przed spaniem).
Czytaj także:
Kortyzol (hormon stresu) - wpływ na organizm + jak go obniżyć
Badania hormonalne a trądzik – jakie hormony sprawdzić i kiedy?
Brzuch tarczycowy – jak wygląda (zdjęcia) i jak go zlikwidować?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
