Z bezpłatnych badań krwi (i innych badań diagnostycznych) na NFZ ma prawo skorzystać każda osoba posiadająca ubezpieczenie zdrowotne. Mogą skorzystać też osoby nieobjęte ubezpieczeniem (szczegóły określa ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). Taka osoba musi dostać skierowanie od lekarza udzielającego świadczeń w ramach umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. W 2022 roku istotnie rozszerzono listę bezpłatnych badań, na które może skierować lekarz podstawowej opieki zdrowotnej.
Spis treści:
- Jakie badania krwi na NFZ może zlecić lekarz POZ?
- Jakie bezpłatne badania może zlecić lekarz POZ?
- Nowy zakres badań na NFZ
Jakie badania krwi na NFZ może zlecić lekarz POZ?
Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (lekarz rodzinny) może skierować na bezpłatne badania diagnostyczne w związku z prowadzonym leczeniem. Pamiętajmy, że to lekarz decyduje, jakie badania powinien wykonać pacjent. Badania krwi na NFZ, które można zrobić za darmo to:
- morfologia krwi obwodowej z płytkami krwi,
- morfologia krwi obwodowej ze wzorem odsetkowym oraz płytkami krwi,
- retikulocyty,
- OB,
- sód,
- potas,
- magnez,
- wapń zjonizowany,
- żelazo,
- żelazo – całkowita zdolność wiązania (TIBC),
- stężenie transferryny,
- stężenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c),
- mocznik,
- kreatynina,
- glukoza,
- test obciążenia glukozą (OGTT),
- białko całkowite,
- proteinogram,
- albumina,
- białko C-reaktywne (CRP),
- kwas moczowy,
- cholesterol całkowity,
- cholesterol-HDL,
- cholesterol-LDL,
- trójglicerydy (TG),
- bilirubina całkowita,
- bilirubina bezpośrednia,
- fosfataza alkaliczna (ALP),
- aminotransferaza asparaginianowa (AST),
- aminotransferaza alaninowa (ALT),
- gammaglutamylotranspeptydaza (GGTP),
- amylaza,
- kinaza keratynowa (CK),
- fosfataza kwaśna całkowita (ACP),
- czynnik reumatoidalny (RF),
- miano antystreptolizyn O (ASO),
- hormon tyreotropowy (TSH),
- antygen HBs-AgHBs,
- VDRL,
- FT3,
- FT4,
- PSA – antygen swoisty dla stercza całkowity,
- wskaźnik protrombinowy (INR),
- czas kaolinowo-kefalinowy (APTT),
- fibrynogen.
Badania może zlecić lekarz, który przyjmuje w ramach kontraktu z NFZ (lekarz lub placówka, w której pracuje, musi mieć podpisaną umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia, finansującym badania). Lekarz przyjmujący w prywatnym gabinecie nie może wystawić skierowania na bezpłatne badania krwi.
Lista badań, które są gwarantowane nieodpłatnie w ramach w NFZ, jest o wiele dłuższa. Powyższa dotyczy jedynie badań krwi, na jakie może skierować lekarz rodzinny. Na badania mogą też kierować lekarze specjaliści.
Badania niedoboru witamin i minerałów na NFZ
Pacjenci często są zainteresowani badaniami w kierunku niedoborów witamin (np. witaminy D, witaminy B12) oraz składników mineralnych (np. wapń, magnez, żelazo, potas, sód), które można wykonać nieodpłatnie w ramach NFZ. Niektóre z nich może zlecić lekarz pierwszego kontaktu - np. potas, sód, magnez, żelazo, witaminę B12, kwas foliowy. Lekarz POZ nadal nie może wystawić skierowania na bezpłatne badanie stężenia witaminy D. Część testów mogą zlecić dopiero specjaliści, którzy zajmują się leczeniem konkretnych schorzeń.
Przeczytaj też: Skierowanie na badania - kiedy jest potrzebne i jak długo jest ważne?
Jakie bezpłatne badania może zlecić lekarz POZ?
Oprócz badań krwi w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia lekarz POZ może zlecić inne badania, tj.:
Badania moczu:
- ogólne badanie moczu z oceną właściwości fizycznych, chemicznych oraz oceną mikroskopową osadu,
- ilościowe oznaczanie białka,
- ilościowe oznaczanie glukozy,
- ilościowe oznaczanie wapnia,
- ilościowe oznaczanie amylazy.
Badania kału:
- badanie ogólne kał,
- pasożyty,
- krew utajona – metodą immunochemiczną.
Badania mikrobiologiczne:
- posiew moczu z antybiogramem,
- posiew wymazu z gardła z antybiogramem,
- posiew kału w kierunku pałeczek Salmonella i Shigella,
- test antygenowy SARS-CoV-2,
Badania USG:
- USG tarczycy i przytarczyc,
- USG ślinianek,
- USG nerek,
- USG moczowodów,
- USG pęcherza moczowego,
- USG brzucha i przestrzeni zaotrzewnowej, w tym wstępnej oceny gruczołu krokowego,
- USG obwodowych węzłów chłonnych.
Zdjęcia radiologiczne:
- RTG klatki piersiowej w projekcji AP i bocznej,
- zdjęcia kostne – w przypadku kręgosłupa,
- kończyn i miednicy w projekcji AP i bocznej,
- zdjęcie czaszki,
- zdjęcie zatok,
- zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej.
Inne badania:
- gastroskopia,
- kolonoskopia,
- EKG w spoczynku,
- spirometria,
- tomografia komputerowa płuc.
Badania, na które kieruje lekarz POZ, można wykonać w dowolnej placówce, która ma podpisaną umowę z NFZ.
Lekarz POZ może wystawić również skierowanie na leczenie szpitalne, leczenie uzdrowiskowe, rehabilitację leczniczą, transport sanitarny czy opiekę długoterminową.
Nowy zakres badań na NFZ
Od lipca 2022 roku lekarze POZ mogą zlecać więcej badań i leczyć choroby przewlekłe, z którymi wcześniej kierowano pacjentów do specjalistów. Rozszerzony zakres badań zawiera m.in.:
- ferrytyna,
- witamina B12,
- kwas foliowy,
- dodatkowe badania tarczycy: antyTPO, antyTSHR, antyTG,
- anty-CCP,
- CRP szybki test ilościowy (do ukończenia 6. roku życia),
- przeciwciała anty-HCV,
- antygen H. pylori w kale - test kasetkowy,
- antygen H. pylori w kale - test laboratoryjny,
- strep-test.
Tzw. opieka skoordynowana ma też obejmować konsultacje z lekarzem specjalistą oraz np. dietetykiem (w przypadku cukrzycy). Świadczenia dodatkowo wpisane w zakres działalności lekarzy rodzinnych mają dotyczyć przede wszystkim leczenia schorzeń, na które najczęściej chorują Polacy:
- chorób kardiologicznych,
- cukrzycy,
- chorób płuc,
- chorób endokrynologicznych.
Lekarz rodzinny będzie mógł również skierować na bezpłatne badania takie jak ECHO serca, Holter, USG Doppler tętnic, EKG wysiłkowe czy biopsja, które do tej pory zlecali tylko specjaliści.
Źródła:
pacjent.gov.pl
Narodowy Fundusz Zdrowia, NFZ
Czytaj także:
CRP a rak – jaki jest związek? Kiedy wysokie białko C-reaktywne świadczy o nowotworze?
Morfologia krwi a nowotwór. Jak wysokie OB powinno zaniepokoić? [WYWIAD]
Skierowanie do szpitala - kto je wystawia i jak to dalej działa?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
